0284

cych te gazy (mogą one m. in. ograniczać rozprężanie) oraz na warunki fizjologiczne (usuwanie części gazów na drodze procesów fizjologicznych), zmiany te tylko w przybliżeniu zachodzą zgodnie z tym prawem.

Do działania mechanicznego (fizycznego) zaliczany też czasem bywa wpływ zmian ciśnienia przejawiający się w postaci opisanego poniżej aeroembolizmu i ebulizmu.

Działanie biochemiczne (chemiczne). Zależy ono od powinowactwa chemicznego gazów do składników tkanek ustroju i dlatego związane jest z rodzajem gazu; określone jest bardzo ważną zależnością stwierdzoną przez Berta: Wpływ poszczególnych gazów, wchodzących w skład mieszaniny, na żywy organizm zależy od ich ciśnień cząstkowych (rozdział 3), a nie od ich procentowej zawartości w mieszaninie.

Działanie biochemiczne danego gazu będzie większe przy wzroście jego ciśnienia parcjalnego.

W poniższym opisie uwzględnione zostanie tylko działanie jednakowego ciśnienia na cały organizm.

15.3.1. Wpływ obniżonego ciśnienia (hipobarii)

Ciśnienie atmosferyczne zmniejsza się z wysokością w przybliżeniu zgodnie z równaniem

p — p₀e~^ah; t = const    15.5

gdzie:

p — ciśnienie powietrza na danej wysokości,

Po — ciśnienie na poziomie morza,

e — podstawa logarytmów naturalnych,

h — wysokość,

* = g (p₀ = gęstość powietrza na poziomie morza).

Pa

g — przyspieszenie ziemskie; dla temperatury / = 20°C a = 1,16 • lO-hn-¹

Skład powietrza do wysokości kilkudziesięciu kilometrów pozostaje w zasadzie stały. W medycynie wysokogórskiej i lotniczej nadal stosuje się jako jednostkę 1 atm = 760 mm Hg = 1,013 • 10⁵N/m². Na wysokości np. 2500 m n.p.m. panuje ciśnienie około 3/4 atm, 5500 m — około 1/2 atm, 8400 m — 1/3 atm, 16000 m — około 1/10 atm. Działanie mechaniczne obniżonego ciśnienia na przestrzenie gazowe w organizmie. Spadek ciśnienia w otoczeniu, np. w czasie przebywania człowieka w komorze ciśnieniowej, powoduje rozprężanie gazów zawartych w uchu środkowym, żołądku, jelitach, niedokładnie wypełnionych ubytkach zębowych. Dochodzi do bólów ucha, zwłaszcza przy zmniejszonej drożności (stany zapalne) trąbki Eustachiusza, której zadaniem jest wyrównywanie ciśnienia w uchu środkowym. Występują bóle zębowe (aerodontalgia), wzdęcia, kolki jelitowe. Przy gwałtownym i znacznym spadku ciśnienia w otoczeniu, czyli tzw. „eksplozywnej dekompresji”, rozprężające się nagle w płucach gazy mogą prowadzić do dużych uszkodzeń tkanek.

Nagłe spadki i zwyżki ciśnienia występują też przy różnego rodzaju wybuchach.

Aeroembolizm — zatory gazowe. Zgodnie z prawem Henry’ego ilość gazu rozpuszczająca się w stałej temperaturze w danej cieczy jest wprost proporcjonalna do ciśnienia parcjal-

290