061020091289

Masowa uroczystość w nazistowskich Niemczech. Berlin 1936

^{1928 roku} «*y*ano go jako wspólnego mianownika, obejmującego zarówno fa-^sz-^v/m> jak i komunizm. |... J Rosja sowiecka (1917-1922), a polem jej następca.

Związek Radziecki (od roku 1923), na ; długo pozostała jedynym państwem ko-: mumstycznym. 1... 1 Najpotężniejsze rezi-■ my faszystowskie powstały we Włoszech (1922), w Niemczech (1933) i w Hiszpa-j nu (1936) I .]

i Stosunkom międzynarodowym ton nadawało niemal powszechne uczucie wstrętu ! do wojny. Przynajmniej z pozoru obowią-\ zywala ^nieagresja” W ciągu dwudziestu ; lat podpisano długi szereg paktów o nie-i agresji f.-.J Dla tych państw, które nie

^; planował)’agresji, pakty (cnie miały znaczenia. Natomiast dla tych, które agresję : planowały, stanowiły doskonalą zasłonę • lubili je i Hitler, i Stalin. (...J >cic kulturalne w Europie pozostawało głębokim wpływem nastrojów powo-; jennych. które sprzyjały kwestionowaniu i tradycyjnych wartości i przyspieszały już | istniejące tendencje odśrodkowe. Ton 1 niepokoju t pesymizmu narzucił Der Untergang des Abendlandes („Upadek Zachodu”',

• 1918) Oswalda Spcnglcra - specyficznie niemieckie spojrzenie na „zachodnią cywilizację”

■ (zob. niżej - przyp, aut. podr.). Nadejście komunizmu wprawiło w podniecenie wielu za-:^: cbodnich intelektualistów, dla których buntowniczo utopijna postawa bolszewików w Ro-; sji okazała się niezwykle fascynująca. [...] Faszyzm także przyciągał współpracowników ' ze świata nauki i kultury. Niektórzy - jak np. G.B. Shaw^{1 2} - potrafili się łasić do dy ktatorów i wszelkiej maści. (...) Hiszpański filozof społeczeństwa Jose Ortega y Gasset widział w to-. talitaiyzmie przejaw zagrożenia przez kulturę masową. W swojej Rćbelion de las Masas j (Bum mas, 1930) ostrzegał, że demokracja zawiera w sobie zalążki tyranii większości.

Pytania i polecenia

1 Zacytuj zdania, w których zawarty lnu ,    ,    __________

wojny i działań rewolucyjnych    ^{1 natay}*°*^if******* <*•> Dutków

3. Wskaż cztery oznaki skoku cywilizacyjnego w powojennej Europie.

1 Określ nastroje społeczne w Polsce, o których pisze premier Moraaew>ki & Wyjaśnij pojęcia:

-    pokolenie romantyczne,

-    pokolenie pozytywistyczne.

6.    W jakim stopniu - zdaniem Henryka Wercszydciego - pokolenie I połowy XX wieku czerpało z dorobku poprzedników?

7.    Andrzej Zawada wprowadza do swojego tekstu pojęcie .przedmurze chrześcijaństwa', aby:

a)    podkreślić szczególny rolę Polski w dziejach Europy,

b)    ukazać słabość polskich wyobrażeń o narodowej wielkości,

c)    docenić znaczenie religii w pierwszych latach niepodległość.

8.    Dokończ zdanie:    .

Rozczarowania w pierwszych latach powojennej Polski związane byty z

9.    Jak rozumiesz określenie .zasłona dymna" w wypowiedzi Normana Dawesa?

10. Wymień teksty socjologiczne, stanowiące diagnozę niepokojów społeczeństwa powojennego w Europie.

Filozofia, psychologia, myśl społeczna_

Fenomenologia, czyli o tym, „co nam się ukazuje jako takie"

Fenomenologia, będąca koncepcją poznania i metodą opisu zjawisk (fenomenów), jest uważana za najważniejszy kierunek filozoficzny XX wieku. Jej twórcą był niemiecki matematyk i filozof Edmund Husserl (1858-1938). Głosił on ideę powrotu do .samych rzeczy** (rzeczy samych w sobie), poznawanych dzięki spostrzeżeniom, przy zawieszeniu całej naszej wiedzy (także pamięci) na temat owych zjawisk. Tak rozumiana fenomenologia miała by' pierwszą, fundamentalną nauką.

I co jest nam naprawdę dane i oczywiste? Empuyści i kantyki stali na stanowisku, że ■■■■ wrażenia zmysłowe. Fenomenologowie twierdzili zaś, że w spostrzeżeniach zmysło-w .ch dane są nie wrażenia, lecz rzeczy, a w innych aktach poznania przedmioty innych jeszcze rodzajów- że jest więc daleko więcej przedmiotów danych i oczywistych. (...] Do ust ilema tego, co bezpośrednio dane i oczywiste, nie są potrzebne i przydatne ani dedukcja. ani indukcja' 1.1. Intuicja jest pierwszym i niezastąpionym źródłem całego poznania.

’ ■'■iikcjn lo wyciąganie logicznych wniosków z pewnych przestanek, indukcja polega zaś na formułowaniu • ■ -stów ogólnych na podstawie szczegółowych przypadków.

1

jak Andrzej Zawada ocenia wpływ rewolucji w Rosji na sytuację w innych \ ach Europy?

2

NieniKilie słowo l/ntergang tłumaczy się zarówno jako 'schyłek', jak i 'upadek' czy - pr/cn w -'mtrncb'

Ceorge Bernard Shaw - angielski dramaturg, laureat Nagrody Nobla (1925).