101 4

/

198 nauka czytania

społecznej; 4) w znaczeniu funkcjonalnym ogół czynności składających się na działalność badawczą, nauka czytania -* czytanie.

nauka o rzeczach, cykl nauczania w przedszkolu i w klasach początkowych szkoły, którego przedmiotem są rzeczy i zjawiska z najbliższego otoczenia dzieci. Na ćwiczenia w poznawaniu i opisywaniu tych rzeczy i zjawisk niektórzy teoretycy kładli ogromny nacisk. W Polsce zaczęto wprowadzać teorię i praktykę n. o rz. w drugiej poł. XIX w., rozwinęli ją pedagodzy pozytywizmu, zwłaszcza H. Wernic (Nauka o rzeczach, 1874), A. Dygasiński (Pierwsze nauczanie te domu i w szkole..., 1882) i J.W. Dawid (Nauka o rzeczach, 1892).

nauki pedagogiczne, grupa nauk zajmujących się zagadnieniami wychowania, kształcenia i oświaty. Postawowa grupa n.p. obejmuje pedagogikę ogólną, dydaktykę ogólną, teorię wychowania i historię wychowania. Z każdej z tych podstawowych dyscyplin zaczęły wyłaniać się nowe n.p. I tak obok pedagogiki ogólnej powstały: metodologia pedagogiczna, pedagogika społeczna, pedagogika dorosłych i pedagogika specjalna, obok dydaktyki ogólnej — dydaktyki szczegółowe (przedmiotowe), dydaktyka szkoły wyższej, dydaktyka szkoły zawodowej, dydaktyka wojskowa i technologia dydaktyczna. Teoria wychowania rozwinęła się w teorię wychowania moralnego, estetycznego i fizycznego, wychowania w rodzinie, w przedszkolu, w domu dziecka, w organizacji młodzieżowej. Wreszcie obok historii wychowania pojawiła się historia oświaty i szkolnictwa, jak również historia pedagogiki! (historia myśli pedagogicznej). Niezależnie od tych czterech podstawowych grup zaczęły wyrastać nowe n.p., jak pedagogika porównawcza, nauka o systemach szkolnych, pedagogika opiekuńcza, ekonomika oświaty czy teoria kształcenia ustawicznego. Tc nowe nauki są na razie in staiu nascendi, mimo iż niektóre z nich zdobyły dużą popularność.

nauki pomocnicze pedagogiki, grupa nauk ułatwiających rozumienie i interpretację zjawisk wychowania, kształcenia i oświaty oraz prowadzenie badań pedagogicznych; B. Suchodolski nazywa je naukami współdziałającymi z pedagogiką. Zalicza się do nich: 1) nauki filozoficzne, jak logika, gnoseo-logia, metodologia, prakseologia, etyka, estetyka, antropologia filozoficzna i informatyka; 2) nauki społeczne, jak psychologia (a zwłaszcza psychologia dziecka, rozwojow-a i wychowawcza), socjologia (zwłaszcza socjologia wychowania) i ekonomia (ekonomika oświaty); 3) nauki przyrodnicze, jak biologia (w przyszłości bionika), fizjologia i higiena.

naukowa organizacja procesu dydaktycznego, dział dydaktyki, szczególnie intensywnie rozwijany w ZSRR, traktujący proces dydaktyczny jako układ dynamicznie ze sobą powiązanych elementów, w którym poszukuje się najlepszych strategii dla osiągnięcia wysokiej wydajności. Poszukiw-ania badawcze tego działu idą w 3 kierunkach: 1) tworzenia metod doboru treści

Na Wroczyński 199

kształcenia, sprzyjających dynamicznym zmianom planów i specjalności (gł. w szkolnictwie zawodowym i wyższym); 2) tworzenia naukowego systemu planowania procesu dydaktycznego i kierowania nim — zgodnie z zasadą ckonomiczności wysiłku i nakładów; 3) konstruowania maszyn dydaktycznych i opracowywania sposobów ich wykorzystania.

Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne (NTP>, organizacja skupiająca pracowników naukowych i nauczycieli interesujących się naukami o wychowaniu, zwłaszcza pedagogiką, i prowadzących badania pedagogiczne. Powstało w 1868 we Lwowie jako Polskie Tow. Pedagogiczne; liczyło wówczas 57 oddziałów i ponad 3000 członków; jego organem było czasopismo „Szkoła”, wychodzące z przerwami od 1868 do 1938. W 1908 uzyskało nazwę Polskiego Tow. Pedagogicznego, a w 1921 — Stowarzyszenia Pedagogicznego, które z kolei stało się częścią powołanego do życia — gł. pod wpływem starań W. Heinricha (1869-1957) — Naukowego Tow. Pedagogicznego, z siedzibą w Krakow’ie. NTP zajmowało się prowadzeniem badań naukowych w dziedzinie pedagogiki i psychologii, rozwojem tych nauk i popularyzacją ich osiągnięć wśród nauczycieli i społeczeństwa polskiego oraz wydawaniem dzieł i czasopism z dziedziny pedagogiki i psychologii. Doniesienia z badań NT P ukazywały się gł. w’ „Pracach Pedagogicznych” i „Pracach Psychologicznych”. Pełnym oddania organizatorem działalności Towarzystwa w okresie międzywojennym był W. Heinrich. On to również wznowił działalność X'1P w 1945 i zorganizował w 1948 w Krakowie ogólnopolską konferencję pedagogów’ i psychologów. Wraz ze śmiercią W. Heinricha działalność NT P całkowicie ustała.

naukowy pogląd na świat -* pogląd na świat.

naukowy stopień -* stopień naukowy.

naukowy tytuł -* tytuł naukowy.

Nawroczyński Bogdan Roman (1882-1974), pedagog i filozof o poglądach

liberalnych, jeden z wybitnych przedstawicieli polskiej myśli pedagogicznej; doktor filozofii uniw. we Lwx>wic 1914, w latach 1925-26 profesor pedagogiki w Uniw. Poznańskim, ód 1926 prof. Uniw. Warszawskiego, w okresie okupacji organizator tajnych kompletów uniwersyteckich, po powstaniu warszaw-skim— kursów uniwersyteckich w Częstochowie, 1945-48 jeden z 3 organizatorów' kierujących uruchomieniem Uniw. Warszawskiego i prorektor tej uczelni. N. był zwolennikiem i twórcą koncepcji szkoły średniej, w której do głosu doszły wpływy -► pedagogiki kultury’ oraz pedagogicznej myśli francuskiej. Stworzył system dydaktyczny, którego podstawy przedstawił w dziele Zasady nauczania i w innych pracach. Zajmował się także zagadnieniami wychowania, ustroju i organizacji szkolnictwa, pedagogiki porównawczej, historii myśli pedagogicznej oraz etyki i życia duchowego człowieka. Główne prace: Uczeń i kla-sa (1923, 3 wyd. 1946), O zazeodzie nauczyciela (1929), Swoboda i przymus