1 (116) 2

\

kolektywu i przyjaźni, która rodzi się w atmosferze rozmaitych konfliktów i życiowych przeciwności.

Przystosowanie dziecka do życia w zespole, trudności związane z adaptacją szkolną stały się kanwa fabularną książki E. Szwarca o zdolnej, lecz trudnej uczennicy kl. I, która, dzięki talentowi pedagogicznemu nauczycielki, wrosła w środowisko szkolne.

Życie szkolne, oglądane oczyma dzieci, w podobnej formie literackiej jak Nosow utrwalił także w swej książce Trzydzieści jeden dni A. Alekśin.

Problematykę współżycia i wzajemnych stosunków wśród młodzieży podjęła również w swej Opowieści o przyjaźni I. Karnauchowa.

Nieco inaczej niż Nosow i Aleksin spojrzała na życie szkolne F. Wigdoro-wa. Wprawdzie jej książka Moja klasa ma także formę pamiętnika, ale jest to pamiętnik nauczycielki, która ocenia rzeczywistość szkolną i problemy młodzieży nie z pozycji ucznia, lecz ze stanowiska doświadczonego pedagoga.

W niektórych przekładach o tematyce szkolnej, podobnie jak w naszym rodzinnym nurcie prozy o tym środowisku wychowawczym, w prezentowanej wizji życia operowano często techniką czarno-białą, ukazywano modne wówczaś „przełomy” wewnętrzne i zmianę postaw bohaterów pod wpływem kolektywu, w przerysowanych barwach przedstawiano świat ludzi dorosłych (rodziców i nauczycieli) — słowem posługiwano się schematycznymi motywami treściowymi i konstrukcjami fabularnymi.

Od uproszczeń psychologicznych prozy obyczajowej wolne były przekłady o tematyce historycznej. Mimo iż w drugim pięcioleciu powojennym tłumaczono utwory, które poświęcone były różnym epokom i okresom historycznym, wśród przekładów dominowały jednak książki o wielkich ruchach polityczno-społecznych, o rewolucyjnej walce rosyjskiej klasy robotniczej, zwłaszcza zaś o rewolucji 1917 roku.

Z okresem najodleglejszm, z życiem, pracą, obyczajami i wierzeniami człowieka pierwotnego z epoki kamienia zapoznaje czytelnika powieść radzieckiego autora Sergiusza Pokrowskiego Na tropach mamutów (I wyd. poi. 1955).

O czasach prehistorycznych (o epoce brązu) i życiu plemion słowiańskich na terenach dzisiejszej Czechosłowacji informuje w swych powieściach: Łowcy mamutów (I wyd. poi. 1949), Nad Wielką Rzeką (I wyd. poi. 1949), Osada Kruków (I wyd. poi. 1953) i Ród wola (I wyd. poi. 1951) czeski pisarz Edward Śtorch.

Do epoki średniowiecza przenosi czytelnika pisarka z NRD Alex Wed-ding (właściwe nazwisko Grete Weisskopf), która w powieści Sztandar Janka