2012 12 18 27 21

wania wartościowych obiektów w miejscu ich usytuowania, !nn« § zespołach skansenowych.

Poza szeregiem funkcji, jakie nadano zabytkowym zespołom, § wim takich jak muzealne, oświatowe (domy kultury), ciągle aktualne jest przeznaczenie ich dla celów rekreacji i wypoczynku. Szereg zabytkowych obiektów i ich zespołów zostało w tym kierunku adaptowanych. Są tu na ogół założenia pałacowo-parkowe. Trudnym do rozwiązania i walnym problemem jest budownictwo ludowe, które zanika w bardzo szybkim tempie, a mogłoby również być wykorzystane w tym celu (labl. XIII. ■rys, 1).

Na przykładzie okolic Krakowa rozpatrzono przestrzenne nakładanie się dwu problemów — wzrostu zapotrzebowania na urządzoną przestrzeń rekreacyjną i konieczność ochrony zabytków ludowej architektury drewnianej. Na obszarach, które są jednocześnie atrakcyjne (krajobraz), zdrowe (klimat) i posiadają zasób niszczejących zabytków architektury drewnianej (chałupy, karczmy, dwory, stodoły, spichlerze itp.) wybrano lokalizacje dla baz — skansenów i zaproponowano różne ich formy przestrzenno-organizacyjne. Niektóre z nich to np.: 1 — baza turystyczna złożona z przeniesionych specjalnie w tym celu chałup, 2 — nu-danie funkcji rekreacyjnej pozostawionemu na miejscu zespołowi starej zabudowy, 3 — adaptacja starego zespołu dla potrzeb rekreacji przy pozostawieniu dotychczasowej funkcji. Jednym z przykładowych rozwiązań jest projekt bazy turystycznej w Tarnawie, który przewiduje stworzenie w sąsiedztwie istniejącego zespołu dworskiego wsi złożonej z przeniesionych zagród okołów (tabl. XIII, ryc. 3). Propozycje rozwiązań nie konkurując z ideą muzealnych parków etnograficznych ani z nowoczesnymi obiektami rekreacyjnymi umożliwiają prawidłowe wykorzystanie specyficznego piękna architektury ludowej; na tle monotonii współcześnie realizowanej architektury rekreacyjnej mają walor oryginalności. Ze względu na szybkie przemiany gospodarcze następujące w naszym kraju i towarzyszące im jeszcze szybsze przekształcenia krajobrazu niezbędne staje się szerokie rozwinięcie działania w konserwacji architektury krajobrazu kulturowego. W tym zakresie zarysowują się następujące możliwości i kierunki działania:

—    ochrona zachowanych fragmentów zabytków architektury krajobrazu przez: katalogowanie, uznawanie za zabytki, a także przez ustawową społeczną ochronę. Formą tej ochrony byłyby rezerwaty krajobrazowe, parki krajobrazowe i strefy ochronne;

—    konserwacja właściwa zabytków architektury krajobrazu przez: utrzymanie i utrwalanie stanu istniejącego oraz uczytelnianie elementów i struktury zabytkowej;

—    rekonstrukcja zabytków architektury krajobrazu przez: odsłanianie spod późniejszych nawarstwień najcenniejszych form, scalanie zespołów i rekompozycja zniszczonych części;