226,227

226

Teorie literatury X \

1927: Jurij Tynianow i Roman Jakobson publikują pracę pod tytułem Problemy bt,| teratury i języka (na lamach czasopisma „Nowyj Lef” 1927, nr 12/15), ktrtti K je przejście między kierunkiem badań nad językiem poetyckim obranym |i malistów rosyjskich i tym, który podejmą strukturaliści prascy. Obok 11.1 UWK badanie immanentnych praw rządzących literaturą, analizy strukturalnyi li i«|f strukcji języka i dziel literackich oraz aspektów funkcjonalnych języka litnai kił tykamy tu również sformułowania o konieczności wzięcia pod uwagę perspiltf storycznej. Obecnie uznaje się, że rozprawa ta zawierała już wstępne przesłaniu Praskiego Kola.

1929: Praskie Koło Lingwistyczne rozpoczyna wydawanie własnego periodyku , I *1 Lingwistycznego z Pragi”(„Travaux du Cercie Linguistique de Praguc"). Ilęd ukazywać do 1938 roku, a na jego łamach publikować będzie także Nikolu) '|

W Pradze odbywa się I Kongres Slawistyczny, podczas którego prażanie <igt*M manifest teoretyczny - tak zwane Tezy Praskiego Koła. Stawiają sobie tutaj m nymi za zadanie zaadaptowanie teorii de Saussurea do teorii literatury, cliof nie wykazują dużą rezerwę wobec niektórych poglądów twórcy języko/nuwsj nego (zwłaszcza wobec kładzionego przez niego nacisku na opis synchrohlcttif Strukturaliści prascy podkreślają, że zarówno badania diachroniczne nic wyl Uz systemu i funkcji językowych, jak i badania synchroniczne nie mogą uhitftf ewolucji języka. Najważniejsze punkty Tez dotyczą jednak idei języka lirnlu; oraz utworu literackiego jako struktury funkcjonalnej. Zostaje tutaj równunll wana koncepcja funkcji poetyckiej.

1930: Jan Mukafovsky publikuje rozprawę Fonologia a poetyka (w czwartym 11 >111 la ła Lingwistycznego z Pragi”), która jest bardzo reprezentatywna dla spoić praskich strukturalistów z tamtego okresu. Zwraca on tu między innymi u łą współzależność poetyki i językoznawczych teorii fonologicznych, pod funkcja poetycka ulega zmianom pod wływem zmian systemu fonologio 1 cy tej pojawia się również słynny, znany z Tez Praskiego Koła, pogląd 1 > 1 zacji środków wyrazu w języku poetyckim - to znaczy o możliwości I¹' wszystkich segmentów języka, nawet tych, których nie zauważamy w /.wy kacji językowej (na przykład elementów dźwiękonaśladowczych w języku),

1934: Roman Jakobson publikuje artykuł Co tojest poezja? na łamach czasopisma 1933/1934, nr 30. W tekście tym próbuje zdefiniować funkcję poetycką |u[ zmienną właściwość literatury. Tu właśnie pada bardzo często cytowane w czym się przejawia poetyckość?” 1 odpowiedź: „w tym, że słowo jest 1 słowo, a nie tylko jako reprezentant nazwanego przedmiotu lub jako wybili

1939: W siódmym tomie „Prac Koła Lingwistycznego z Pragi” ukazują się słynne der Phonologie (Reguły fonologii) Nikołaja Trubicckiego, książka, która tnust mocno zainspiruje antropologa francuskiego, ojca powojennego struktin all dc’a Lćvi-Straussa.

Roman Jakobson wyjeżdża do Skandynawii, gdzie przebywał będzie fil te* latu i prowadził między innymi buduniu nad afazją w języku dzieci. Jednym I tych badań stanic się opublikowuny w 1956 roku artykuł pod tytułem Ihuti zyka i dwa typy zakłóceń a/afycznytb (w książce pod tytułem Fundamentah "II wydanej razem z Morrisem 11alit*). Pojawi się tutaj jedna z ważniejszych Inni kolisona o dwiiliirguuowśi i języka: jego mctnforyczności I metuntmli znośi I

jMrukluralizm (I)

227

Btłiltijr opublikowany artykuł Jana Mukarovskiego Struktura/izm w estetyce i -w nauce M/iiihi/ntse, uznany za jeden z podstawowych tekstów programowych wczesnego struk-■Ihili/mu. Mukarovsky przywołuje tutaj tezy o zależności całości i części w ramach ptiul utry, zwraca jednak również uwagę na to, co będzie istotną właściwością uprawia-Mf 11 u >r /. niego wersji teorii strukturalnej - na „energetyczność” i „dynamiczność”struk-jhm, tu znaczy jej wewnętrzną funkcjonalność oraz zdolność do ciągłych przekształceń Mlinliiuia jako całość znajduje się w nieustannym ruchu").

Muk.uovsky ogłasza jedną ze swoich najsłynniejszych rozpraw teoretycznoliterac-W| - <> jfjyku poetyckim - w której bardzo zdecydowanie opowiada się za funkcjonal-Ttolą juko najważniejszą i najbardziej uniwersalną cechą tego języka. Zostaje tu także ■butli iwana definicja funkcji estetycznej jako tej funkcji języka, która powoduje skie-Jtnlr uwagi na sam znak językowy. Tego rodzaju (autoteliczne) funkcjonowanie V|ia Ji“nt illa Mukarovskiego odwrotnością najważniejszego z praktycznych celów WWiril/i językowej - porozumienia. Mukarovsky zwraca również uwagę na jedną ||»tnliiiijs/ych właściwości języka poetyckiego (jaką jest „stałe napięcie pomiędzy Mtt/iią celowością a komunikacją”- a więc pomiędzy funkcją estetyczną a funk-Jttruktyi znymi) oraz zarysowuje wstępny projekt strukturalnej semantyki literac-‘fllrtn i systematyczne opracowanie ma być, według jego opinii, najważniejszym za-im w kolejnej fazie rozwoju strukturalizmu praskiego.

*Jtnd /,| ■ Inikicm trzytomowe Kapitoly z ćeskepoetiky - prace zebrane Jana Mukarov-■fUgic wydanie ukaże się w 1948 roku).

u I il ul mon przenosi się do Stanów Zjednoczonych. Wykłada tam między inny-■Jolr I librc des Hautes Etudes, Columbii, I Iarvardzie i w Massachusetts Insti-f|»i biiulogy. Zakłada Nowojorskie Koło Lingwistyczne i wraz z grupą współ-Jtków n izpoczyna wydawanie czasopisma „Word: Journal of the Linguistic Cir-rw 'link". W tym okresie poznaje również Claudea Levi-Straussa, na którego Wlelld wpływ, przyczyniając się w dużym stopniu do przeorientowania etno-mfrupi'logię strukturalną (opartą na modelu lingwistycznym).

liż im | ml iii kuje pracę pod tytułem Historia literatury. Jej problemy i zadania. j tH jest już bardzo dojrzałym projektem metodologicznym dotyczącym badań lioliti lackich i jeszcze raz potwierdza żywe zainteresowanie strukturalistów tllai bronią

■Ultlei działalności Praskiego Koła Lingwistycznego.

■Mmoii ogłasza jedne ze swoich najsłynniejszych tekstów: Poetyka w Iwiet/e ust (w wydanej w Nowym Jorku książce pod tytułem Style in Language pod I*, Nil', i.lia) oraz wykład Poezja gramatyki i gramatyka poezji (zaprezentowany 8b tm międzynarodowej konferencji poświęconej problemom poetyki). W picr-| lit' li /iiinierzczu pełny model układu komunikacyjnego wraz ze wszystkimi iHlęnl    n ilu 1, rl .|>rcsywną, impresywną, metajęzykową, fatyczną

I ,    ./ ilcDiii' |i,- funkcji poetyckiej jako „projekcji zasady ekwiwalencji z osi

fis u* koinblnac)r. W drugim bada wpływ paralclizmów gramatycznych na

J|ftan |'"i iv kiej.

'^■PlniHi i l 'lamie I ,ćvi Strauss publikują wzorcową analizę strukturalną dzie-Hmsii , A 1/1'“ Hamlelairńi (w czasopiśmie pod tytułem „I I lotnme Kevue Iran