2tom077

3. APARATY ELEKTRYCZNE 156

Łączniki bezzestykowe, głównie tyrystorowe, znajdują zastosowanie przede wszystkim w układach specjalnych, np. o dużej częstości łączeń, do praktycznie bezprzerwowego przełączania, jako elementy składowe w układach regulacji, przetwornikach wielkiej częstotliwości, falownikach itp.

Ze względu na niskie ceny i duże zdolności wyłączeniowe przez długi czas w powszechnym zastosowaniu będą bezpieczniki topikowe ogólnego przeznaczenia oraz dobez-pieczcniowe.

Do celów specjalnych są rozwijane bezpieczniki do zabezpieczania diod półprzewodnikowych i tyrystorów [3.32]; są badane rozwiązania z innym gasiwem niż piasek, z gazem SF₆, próżniowe lub kombinowane.

Budowę rozdzielnic cechuje miniaturyzacja, możliwość wyposażenia elastycznie dostosowywanego do różnorodnych potrzeb, a także szeregów wymiarowych, coraz szersze stosowanie zintegrowanych modułów elektronicznych realizujących funkcję zabezpieczeń, sterowania, sygnalizacji, w bardziej złożonych obiektach wprowadzanie komputerów regulujących współpracę pomiędzy źródłami zasilania a obiektami zasilanymi (odbiornikami).

3.12. Eksploatacja aparatów elektrycznych

3.12.1. Wprowadzenie

Eksploatacja aparatów elektrycznych nie polega tylko na bezpośrednim ich użytkowaniu i realizacji przez nic określonych funkcji. Pod pojęciem eksploatacji aparatów kryje się znacznie większy zakres czynności, na który składa się:

—    instalowanie aparatów,

—    użytkowanie aparatów,

—    konserwacja aparatów,

Można wyodrębnić następujące czynniki narażeniowc, które mają wpływ na warunki użytkowania aparatów elektrycznych:

—    czynniki środowiskowe;

—    czynniki układowe;

—    czynniki eksploatacyjne.

W normach wielu krajów, również w Polsce istnieją próby usystematyzowania środowiskowych czynników narażeniowych, występujących zarówno w czasie pracy wyrobów elektrotechnicznych (w tym aparatów elektrycznych), jak i w czasie ich przechowywania i transportu. W obu tych ostatnich przypadkach wyrób powinien być odporny na działanie tych czynników.

Do czynników narażeniowych środowiskowych, charakteryzujących środowisko przemysłowe należą nie tylko czynniki klimatyczne, lecz także czynniki pochodzące od tego środowiska. Zalicza się do nich: zimno, suche gorąco, wilgotne gorąco stale, wilgotne gorąco cykliczne, udary mechaniczne, wibracje sinusoidalne, przyspieszenia stałe, pleśnie, atmosfery korozyjne, pył i piasek, zmiany temperatury, promieniowanie itp.

Czynniki układowe można podzielić na robocze i zakłóceniowe. Podstawowe czynniki charakteryzujące każdy rodzaj aparatu elektrycznego to: napięcie obwodu, wartość prądu i czas jego przepływu. W zależności od rodzaju aparatu elektrycznego liczba czynników układowych zwiększa się.

Do czynników eksploatacyjnych należą czynniki wynikające z bezpośredniej działalności człowieka przy instalowaniu, użytkowaniu i konserwacji aparatów elektrycznych.

VV niniejszym podrozdziale nie omawia się zasad doboru aparatów elektrycznych do warunków eksploatacji, gdyż na ten temat jest obszerna literatura. Poniżej podano jedynie - l_ne zasady, jakie powinny być przestrzegane przy instalowaniu, użytkowaniu i konserwacji aparatów elektrycznych. Respektowanie tych ogólnych zasad nie zwalnia jednak użytkownika z obowiązków przestrzegania szczegółowych wymagań specyficznych dla danego rodzaju aparatów elektrycznych. Wymagania te będą różne w zależności od rozwiązań konstrukcyjnych; inne np. dla aparatów elektrycznych typu stacjonarnego, jak np dławiki, kondensatory, izolatory, przektadniki, bezpieczniki, inne zaś dla aparatów z układami ruchomymi, jak: styczniki, wyłączniki, rozłączniki itp.

Użytkownik zamawiający aparaty elektryczne powinien otrzymać od wytwórcy dokumenty informacyjne, w skład których wchodzi m.in. instrukcja instalowania, obsługi (użytkowania) i konserwacji. Obowiązek opracowania takiej dokumentacji nakładają na wytwórców normy.

Obowiązkiem natomiast użytkownika, podyktowanym jego własnym interesem, jest zapoznanie się z dokumentacją i ścisłe przestrzeganie jej postanowień.

3.12.2. Ogólne zasady instalowania aparatów elektrycznych

Wytwórca aparatów elektrycznych zazwyczaj dostarcza instrukcję ich instalowania. W przypadku prostych rozwiązań konstrukcyjnych wystarczające jest stosowanie jedynie sztuki monterskiej.

Przed instalowaniem aparatów elektrycznych w miejscu ich pracy, aparaty należy oczyścić z kurzu i pyłu najlepiej za pomocą strumienia sprężonego powietrza, a następnie poddać starannym oględzinom. Podczas oględzin należy:

—    sprawdzić zgodność danych znamionowych aparatu wg jego tabliczki znamionowej z dokumentacją projektową;

—    usunąć środki ochrony układów ruchomych aparatu stosowane w transporcie;

—    zwrócić uwagę, czy w czasie transportu i przechowywania nic uległy uszkodzeniu elementy aparatu.

Tylko pozytywny wynik oględzin upoważnia do instalowania aparatu w miejscu jego przeznaczenia.

Przy instalowaniu aparatów należy zwrócić uwagę na:

1. Mocowanie aparatu do konstrukcji wsporczej. Aparaty powinny być mocowane do konstrukcji wsporczej za pomocą wkrętów lub śrub o średnicy odpowiadającej otworom w podstawie lub korpusie, przewidzianym do mocowania aparatu. Konstrukcja wsporcza powinna być dostatecznie sztywna, aby jej drgania wywołane np. działaniem innych aparatów umocowanych na tej samej konstrukcji lub działaniem elektrodynamicznym prądów zakłóceniowym nie powodowały zaburzeń w pracy zainstalowanego aparatu.

2- Pozycję pracy aparatu. Aparat powinien być umocowany w pozycji określonej przez producenta aparatu. W większości spotykanych konstrukcji jest to istotne ze względu na jego prawidłowe działanie.

T Wymiary strefy ochronnej. Wokół aparatów elektrycznych, szczególnie takich, których działaniu towarzyszy wydzielanie się produktów rozkładu od łuku elektrycznego, powinna być zachowana swobodna przestrzeń. Jej wymiary określa na podstawie badań producent aparatów. Przekroczenie wymiarów strefy ochronnej powoduje jedynie mniejsze wykorzystanie przestrzeni montażowej. Natomiast jej zmniejszenie może być groźne w skutkach, gdyż może być przyczyną niewyłączenia prądów, ^ przerzutów łuku do konstrukcji i zwarcia.

• Rodzaj i przekrój przewodów oraz ich mocowanie do zacisków przyłączowych aparatu.