368

Rącznik pospolity 359

Wymagania klimatyczne i glebowe. Rącznik jako roślina tropikalna wymaga dużej ilości ciepła i nasłonecznienia. Jest wrażliwy na przymrozki wiosenne. Okazało się jednak, że jest nieco wytrzymalszy od soi, fasoli, czy ziemniaków. Wymagania rącznika pod względem ciepła zaznaczają się szczególnie w okresie kwitnienia; jeżeli w tym okresie wypadnie chłodna i dżdżysta pogoda, nie zawiązuje lub zawiązuje bardzo mało kwiatów męskich. Jesienne przymrozki poniżej —3° przerywają wegetację rącznika.

Rącznik jest rośliną wymagającą dostatecznej wilgotności w glebie. Wilgotna i ciepła wiosna, gorące lato oraz długa, ciepła i słoneczna jesień — oto warunki, które wpływają korzystnie na plonowanie rącznika; dlatego też pod uprawę tej. rośliny trzeba u nas wytypować tylko niektóre rejony. Jak wynika z doświadczenia, do rejonów takich można zaliczyć: województwa południowe (krakowskie, rzeszowskie, wrocławskie, śląsko-dąbrowskie, opolskie), zachodnie (poznańskie, zielonogórskie) i centralne (warszawskie, lubelskie, kieleckie). Zupełnie się nie nadają pod uprawę województwa północne¹ i północno-wschodnie, oraz tereny gór i wyższego pogórza (Karpaty, Sudety, Góry Świętokrzyskie).

Rącznik lubi gleby nie nadmiernie żyzne, ale zasobne w wapń, fosfor i potas, nie podmokłe, ciepłe, przewiewne, sprawne, raczej lżejsze, niż ciężkie i zwięzłe. Nie znosi natomiast gleb podmokłych, zimnych, kwaśnych ora z zbyt suchych i jałowych piasków. Na glebach silnie wilgotnych dojrzewanie jest zbyt spóźnione, a rośliny łatwo ulegają chorobie. Tak samo na bardzo żyznych glebach ogrodowych, na których rącznik rozwija się bujnie, późno zakwita i słabo dojrzewa. Najodpowiedniejsze dla tej rośliny są gleby żytnio-ziemniaczane, sprawne, w dobrej kulturze, o starej sile nawozowej. Przy odpowiedniej uprawie i należytym ustosunkowaniu składników pokarmowych udaje się ona jednak i na glebach bogatszych, nawet takich jak czarnoziemy, rędziny, różne bielice itd. Najlepsze są pola o skłonie południowym lub też zachodnim, ciepłe, osłonięte od wiatrów. Stosuje się nieraz obsiewanie plantacji, zwłaszcza od strony północnej i zachodniej pasami ochronnymi z kukurydzy lub konopi, szerokości około 10 metrów.

Uprawa roli i nawożenie. Uprawa roli pod rącznik musi być głęboka i staranna. Zasadnicza orka na głębokość 20—25 cm powinna być wykonana przed zimą. Wiosną dajemy włókę lub bronę w celu zniszczenia skorupy, a przed siewem, w razie silnego ubicia roli, kultywator o łapach półsztywnych łub sztywnych i bronę uważając, aby gleby nie rozpylić, gdyż wówczas tworzy się skorupa utrudniająca kiełkowanie nasion.

Rącznik nie jest wybredny co do stanowiska w zmianowaniach, jednak staramy się umieszczać go w drugim roku po oborniku. Dobrym przedplo-nem są okopowe na pełnym nawozie, a także rzepak; kłosowe są gorsze, Strączkowe zbyt silnie wzbogacają glebę w azot, opóźniając dojrzewanie