392 393 2

Ryc. 145. Sikwiak Sipunculus nudus. A — budowa wewnętrzna, B — schemat budowy szkielei y rostalycznego czułków, C—urna osiadła, D-E—urny wolno pływające w płynie cclomatp nym; b - brzuszny pień nerwowy, d - otwór odbytowy, e - metanefrydiutn, j - jelito ^{m iru}^^{ien wcl}^^acz yft⁸'^0—otw®^r gębowy, w—worek kompensacyjny, z—zwój mózgowy

Układ krwionośny nie występuje.

Układ wydalniczy. Większość sikwiaków ma parę metancfrydiów, uchodzących po stronie brzusznej tułowia, na tej samej wysokości co otwór odbytowy. Niektóre gatunki mają tylko jedno metanefrydiurn. Metanefrydia wspomagane są przez komórki chloragogenowe i urny występujące w celomie. Komórki chloragogenowe występują wolno w celomie, wychwytują rozpuszczoną w płynie celomy część zbędnych produktów metabolizmu i magazynują w swoim ciele. Urny zbudowane są z wielu komórek, pochodzących z nabłonka pery-tonealnego i mogą być do niego przyczepione (ryc. 14SC), albo mogą pływać wolno w płynie celomy (ryc. 14SD, E). Składają się z części górnej w kształcie wazy, orzęsionej na brzegach i części kopułkowatej, podpierającej wazę. W wazie zlepiane są zbędne produkty metabolizmu i następnie oddawane metanefrydiom.

Układ rozrodczy. Jeden gatunek jest hermafrodytyczny, reszta sikwiaków jest rozdzielnopłciowa. U wszystkich gatunków układ rozrodczy wykazuje prostą budowę. Gonady są parzyste, mają postać graniastych wyrostków, powstałych z nabłonka celomatycznego, zlokalizowanych u podstaw brzusznej pary mięśni wciągających ryjek do tułowia. Nie ma gonoduktów, komórki rozrodcze wypadają z gonad do celomy i tam dojrzewają, na zewnątrz organizmu wyprowadzane są przez metanefrydia.

REGENERACJA

Sikwiaki cechują duże zdolności do regeneracji, większość gatunków z łatwością regeneruje czułki, ryjek, a nawet może odtworzyć cały organizm z fragmentu tułowia.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

U dwóch gatunków sikwiaków występuje rozmnażanie bezpłciowe przez podział poprzeczny na dwa osobniki potomne i rozmnażanie płciowe. U jednego z tych gatunków, obok podziału poprzecznego, może występować pączkowanie. Pączki powstają, w liczbie do S, na tułowiu. Reszta rozmnaża się wyłącznie płciowo. U jednego gatunku występuje dzieworództwo.

Zapłodnienie jest zewnętrzne. Jaja bruzdkują spiralnie i zdeterminowanie. W rozwoju zarodkowym występuje przeważnie stereoblastula, rzadziej celo-blastula. Gastrulacja zachodzi poprzez epibolię lub inwaginację.

U części sikwiaków rozwój pozazarodkowy zachodzi wprost, u większości z jaj wylęgają się trochofory; planktotropowe, odżywiające się planktonem albo lecitotropowe, tzn. nie odżywiające się czynnie, ale bogato wyposażone w żółtko. Trochofory sikwiaków, w odróżnieniu od trochofor pierścienic, nie mają protonefrydiów i nie wykazują metamerii w mezodermie. U niektórych gatunków trochofory bezpośrednio przekształcają się w organizm młodociany, u innych przekształcają się w drugą postać larwalną, planktotropową, zwaną pelagosferą. Przekształcenie w tę drugą larwę wiąże się z wydłużeniem ciała.

393