510

Sosno, zwyczajna 501

Surowiec ma barwę zieloną, jest prawie bez smaku i zapachu. W dotyku charakterystycznie szorstki i chrzęszczący. Zawiera do 10°/o kwasu krzemowego, saponiny, flawony, kwasy i inne związki.

Surowiec nie może zawierać sczerniałych lub żółtych części łodyg i ziela innych gatunków skrzypów o odmiennej budowie morfologicznej. Wilgotność —najwyżej 12%. Zapotrzebowanie duże.

Chociaż nie została stwierdzona różnica w działaniu lub składzie chemicznym skrzypu leśnego lub łąkowego', to jednak nie wolno ich zbierać, bo farmakopea wyraźnie żąda tylko skrzypu polnego. Skrzyp błotny (E. palustre) jest trujący i nie jest używany w lecznictwie. Składnikiem leczniczym skrzypu są glukozydy flawonowe i krzemionka.

Zastosowanie. Skrzyp polny stosowany jest w lecznictwie jako środek moczopędny. Jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Stosuje się również przy pewnych postaciach gruźlicy.

Zbiór ziela skrzypu polnego prowadzimy przez cały okres wegetacji, zwracając głównie uwagę na jego czystość (nie może być zakurzony ani zabłocony) oraz na żywą zieloną barwę bez rdzawych i brunatnych plam. Prof. Strażewicz podaje, że należy zbierać skrzyp w okresie od połowy lipca do końca sierpnia, gdyż ma wówczas najwięcej krzemionki.

Zbieramy ścinając ziele 10—15 cm ponad ziemią nożem, nożycami, sekatorem, sierpem lub kosą. Surowiec spod kosy lub sierpa musi być od razu po zbiorze dokładnie przebrany i doczyszczony, gdyż po ususzeniu oczyszczanie jest bardzo trudne. Zebrany surowiec składamy do koszy lub worków nie uciskając. Ziele skrzypu należy suszyć chroniąc przed światłem, gdyż łatwo płowieje, a więc w suszarni naturalnej lub ogrzewanej w temperaturze do 40°. Rozkłada się nie grubszą warstwą niż 10 cm. Dobrze ususzony surowiec przy ściskaniu w dłoni łamie się w kolankach wydając charakterystyczny szelest. Przy otwieraniu dłoni surowiec rozprostowuje się elastycznie. Z 4 kg świeżego ziela otrzymujemy około 1 kg suszu. Opakowanie dajemy półszczelne łub zwykłe.

Ze względu na to, że działanie lecznicze skrzypu polega przede wszystkim na obecności krzemionki, która nie ulega zmianie, niektórzy badacze uważają, że dłużej przechowywany surowiec może być również używany do celów leczniczych.

63. Sosna zwyczajna — Pinus silvestris L.

Rodzina: Sosnowate — Pinaceae

Jest to powszechnie znane drzewo szpilkowe, rosnące w całym kraju (rys. 146).

Surowiec. Surowcem są ususzone pączki liściowe sosny zwyczajnej — Gemmae Pini. Pączki są stożkowate, długości 2—3 cm, średnicy