51 [1600x1200]

Podsumowanie

Rozdział II

Zmiany w materiale genetycznym

■    W prawidłowo zbudowanych genach, chromosomach i kariotypie mogą pojawić się mutacje - nagłe, trwałe zmiany w materiale genetycznym. Dzielimy je na dwie główne grupy:

•    genowe - kiedy zmianie ulega sekwencja nukleotydów,

•    chromosomowe - kiedy zmianie ulega liczba lub struktura chromosomów.

■    Mutacje często zachodzą spontanicznie, czyli bez udziału czynników zewnętrznych. Jednak do większości z nich przyczyniają się czynniki mutagenne, do których należą między innymi różne związki chemiczne oraz czynniki fizyczne, takie jak promieniowanie UV

■    Mutacje genowe powstają na skutek wymiany, wypadnięcia lub dodania jednego albo kilku nukleotydów. Procesy te zachodzą zwykle podczas replikacji. Mutacje chromosomowe pojawiają się najczęściej na skutek nieprawidłowej segregacji chromosomów podczas podziału komórki.

■    Mutacje mogą spowodować choroby genetyczne, które są dziedziczne, czyli przekazywane potomstwu. Mutacje genowe wywołują między innymi mukowiscydozę, fenyloketonurię i pląsawicę Huntingtona.

Mutacje chromosomowe prowadzą najczęściej do śmierci lub nieuleczalnych chorób, takich jak zespół Downa. Aby odpowiednio wcześnie rozpoznać choroby spowodowane mutacjami, wykonuje się badania prenatalne, czyli badania zarodka i płodu.

■    Dzięki inżynierii genetycznej człowiek może wpływać na cechy organizmów. Pozwala ona na wprowadzanie nowych genów do materiału genetycznego organizmów, wprowadzanie dodatkowych kopii niektórych genów lub zmianę aktywności istniejących genów. Organizmy, którym wprowadzono geny innych gatunków, nazywa się transgenicznymi. Osobniki zmienione przez człowieka określa się jako zmodyfikowane genetycznie - GMO. Inżynieria genetyczna umożliwia wytworzenie nowych, bardziej użytecznych dla człowieka ras zwierząt i odmian roślin hodowlanych. Organizm}⁷ zmodyfikowane genetycznie wykorzystuje się do produkcji leków, szczepionek oraz witamin.

■    Klonowanie to tworzenie identycznych pod względem genetycznym osobników, czyli klonów. Proces ten wykorzystuje się w hodowli komórek i tkanek przeznaczonych do przeszczepów, czyli transplantacji.

Rozdział II

Wiesz czy nie wiesz?

□ W podanym tekście skreśl błędne informacje.

Mutacje obejmują tylko / nie tylko geny. Dotyczą zmian w budowie aminokwasów / DNA. Zachodzą w dowolnych I ściśle określonych miejscach DNA / RNA.

(2 p.)

Nie podlegają I Podlegają wpływom czynników zewnętrznych. Prowadzą do trwałych / okresowych zmian w materiale genetycznym.

51