CCF20091008048

Ryc. 23. Schemat objętościomierza (wg A. Falkiewicz i W. Kowalskiego 1957): 1 — zbiornik z rtęcią, 2 — pokrywa metalowa, 3 — korba, 4 — noniusz, 5 — szklana rurka z kreską

5.    Zakręca się pokrywę i przez ponowny obrót korbki (w stronę przeciwną) wciska się trzpień do środka zbiornika aż do momentu, w którym poziom rtęci osiągnie poziom kreski na rurce.

6.    Po ustaleniu poziomu rtęci odczytuje się wynik na podziałce noniusza V, Odczyt ten wskazuje bezpośrednio objętość próbki (V] = V), oczywiście gdy początkowy odczyt V₀ (zbiornik wypełniony rtęcią bez próbki i rtęć podniesiona do kreski) na noniuszu wskazywał zero (V₀ = 0).

7.    Jeśli odczyt początkowy wskazywał określoną cyfrę (rtęci było nieco więcej i V₀ ^ 0), objętość próbki otrzymuje się przez odjęcie od odczytu na noniuszu po włożeniu próbki odczytu początkowego (V = V, - V₀).

8.    Wyniki pomiarów wpisuje się w dzienniku laboratoryjnym lub na formularzu.

33. Obliczanie wyników

Gęstość objętościową gruntu oblicza się według wzoru:

gdzie:

P —

V — Vo —

gęstość objętościowa gruntu (g • cm^-3), masa próbki gruntu w stanie naturalnym (g), objętość próbki (cm³),

odczyt na noniuszu przed włożeniem próbki do zbiornika objętościomierza (cm³),

odczyt na noniuszu po włożeniu próbki do zbiornika objętościomierza (cm³).

Za wynik ostateczny przyjmuje się średnią arytmetyczną wartości uzyskanych z badań dwóch równoległych próbek, gdy różnica wyników nie przekracza 0,02 g/cm³. W przypadku większej różnicy należy wykonać oznaczenie na dwóch dodatkowych próbkach i jako wynik przyjąć średnią arytmetyczną trzech najmniej różniących się wartości spośród czterech wykonanych oznaczeń.

3.4. Uwagi o metodzie

Wszystkie czynności związane ze stosowaniem rtęci muszą być wykonywane zgodnie z odpowiednimi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Z uwagi na szkodliwość par rtęci dla zdrowia należy się starać, aby rtęć była stale przykryta.

Rozsypane kulki rtęci należy natychmiast zebrać i umieścić w specjalnie na to    /

przeznaczonym pojemniku. Próbki gruntu, których objętość badano w rtęci, nie mogą być używane do innych badań, a po starannym oczyszczeniu natychmiast wyrzucone. Po zakończeniu badań należy starannie umyć ręce. Ze względu na szkodliwość dla zdrowia metody tej, jak również metody rtęciowej przy zastosowaniu krystalizatora z płytką (wg PN-88/B-04481), należy unikać.

4. Metoda oznaczania gęstości objętościowej sposobem wyporu hydrostatycznego wody lub w cieczach organicznych

4.1. Sprzęt pomocniczy

1.    Waga techniczna o dokładności 0,01 g przystosowana do ważenia hydrostatycznego (ryc. 24).

2.    Zlewka szklana o pojemności około 0,15 dm³.

3.    Nóż.

4.    Cienka nitka lub drucik długości około 0,5 m.

5.    Parowniczka porcelanowa.

6.    Parafina.

105