CCF20110103020

i 4 IV :'^f

I 4

.*

* -

w-

Badanie ruchowych sprawności mięśni

59

.4Ł*.

Na przykład: a) ograniczenie ruchu w stawie (patologiczne zmiany śródstawowe lub okołostawowe); b) skrócenie antagonistów (przykurcz); c) ból pojawiający się podczas wykonywania ruchu i hamujący go; d) patologiczne zmiany w napięciu mięśniowym (spastyczność, hipotonia).

Trzecim warunkiem jest zorientowanie się, czy obserwowany ruch jest rzeczywiście skutkiem działania badanego mięśnia, czy też innego synergistycz-nego. Jest to zjawisko tzw. substytucji świadomej lub podświadomej dla chorego. Nie mogąc wykonać danego ruchu, chory mistyfikuje go świadomie lub podświadomie. Pizyswaja sobie w tym celu różne triki.

Oto przykłady:

•    Chory ma przecięte ścięgna prostowników III palca ręki i nie ma pizez to czynnego ruchu prostowania palca. Na wezwanie, aby wyprostował palec m, przyciska do niego sąsiednie palce II i IV i prostuje go nimi. Trik nie udaje się, gdy poleci mu się rozstawić palce i powtórzyć ruch.

•    Chory z porażonym m. czworogłowym uda siedzi na krześle ze zwisającą golenią. Na wezwanie, aby wyprostował kolano, cofa tułowiem udo, przez co goleń opierając się o brzeg krzesła unosi się ku górze. Ruch ten imituje wyprost kolana. Ten sam chory, leżąc na boku, prostuje zgięte kolano działaniem m. gluteus majcimus, który pociąga udo ku tyłowi. Inny trik, którym choty naśladuje prostowanie kolana, polega na takim ułożeniu się na boku, aby zgięta goleń opadła sama swą masą do wyprostu.

Stwierdzenie faktu działania określonego mięśnia nie wystarczy klinicyście. Chce on jeszcze znać siłę działania, którą można określić dynamometrem lub ergometrem. Wymaga to specjalnych przyrządów oraz dużej umiejętności w posługiwaniu się nimi.

W 1912 r. Lovett zastosował swój sposób klinicznego określenia siły mięśni, tzw. testowanie. Metodę tę Lovett i wsp. opracowali szczegółowiej podczas epidemii poliomyelitis. Badania podjęli i inni, wśród nich Kendallowie, którzy wprowadzili do testu procentową ocenę siły mięśni. ¹

Metoda ta, zaaprobowana w 1946 r. przez Narodową Fundację Walki z Poliomyelitis w Stanach Zjednoczonych Ameryki {National Foundation for In-fantile Paralysis) jest obecnie najbardziej rozpowszechniona w świecie.

Zarzuca się jej subiektywizm, który cechuje każde badanie kliniczne. W rzeczywistości główne źródło w rozbieżności ocen leży nie tyle w metodzie, ile w umiejętności poprawnego posługiwania się tą techniką badania. Wyniki badań dokonywanych przez osoby doświadczone niewiele się zazwyczaj różnią.

Metoda testowania daje tylko wyobrażenie o sile mięśnia podczas jednorazowego skurczu, nie orientuje natomiast w wydolności jego pracy. Ma tę zaletę, że jest względnie mało czasochłonna w porów-

naniu z badaniem przyrządowym i daje klinicyście wystarczająco jasny obraz bilansu mięśniowego osoby badanej.

6.7.1

Zasady metody testowania mięśni

Wartość działania mięśnia jest oznaczona liczbami 0-5 oraz procentami określającymi odpowiednik siły mięśniowej w stosunku do zdrowego mięśnia (100%).

0    - 0% = brak wszelkiego śladu skurczu mięśnia.

1    - 5% = ślady skurczu mięśnia bez wyniku ruchowego.

2    - 20% = słaby; skurcz mięśnia wyraźny, może on wykonać ruch w pełnym zakresie, lecz tylko w odciążeniu kończyny.

3    - 50% = dostateczny; mięsień wykonuje ruch w pełnym zakresie przezwyciężając masę kończyny, którą porusza.

4    - 80% = dobry; mięsień wykonuje ruch jak poprzednio, przy czym może pokonać dodatkowo pewien opór, który stawia ręka badającego.

5    - 100% = normalny; siła mięśnia normalna.

W praktyce spotyka się często stany porażeń, które mają wartości pośrednie.

Na przykład mięsień, który ma więcej niż ślad ruchu, ponieważ wykonuje w odciążeniu kończyny słaby ruch kilku stopni (a więc więcej niż 1), ale nie może poruszać stawu w pełnym zakresie (a więc mniej niż 2). Jego wartość leży zatem między 1 a 2. Taki stan można określić przez dodanie + do jedynki (1+) lub - do dwójki (2-) zależnie od tego, do której wartości bardziej się zbliża. Dotyczy to także wszystkich innych stopni oceny.

Wybadanie śladu skurczu (test 1) jest niekiedy trudne i możliwe tylko przez palpację. Czasami ślad skurczu mięśnia da się zauważyć tylko w określonej pozycji, w której mięsień jest rozciągnięty. Niekiedy skurcz staje się widoczny dopiero po rozgrzaniu kończyny, np. w kąpieli.

Ocena testu 2 wymaga odciążenia, tj. wyeliminowania masy tej części ciała, którą badany mięsień porusza. Odciążenia można dokonać w różny sposób: badając mięsień w kąpieli, stosując zawieszenie kończyny, np. sposobem Guthie-Smith, lub układając kończynę na gładkiej (talkowanej) płaszczyźnie poziomej, tak że ruch kończyny odbywa się w płaszczyźnie prawie bez tarcia. Najprostszym sposobem odciążenia kończyny jest podtrzymanie jej ręką badającego.

Od testu 3 wzwyż mięsień musi mieć zdolność pokonywania oporu. Przy ocenie 3 potrafi przezwyciężyć masę kończyny.

Mięśnie z testem 1 i 2 mają siłę zbyt małą, aby miała znaczenie kliniczne. Dopiero test 3 i wyższe oznaczają siłę o wartości funkcjonalnej.

•91

£

• «■

:#

zt

>■*

Ycr

•Ar

HU

siar*

. ■%.» * %.*■■

^r 5 ■*•**•*•

! *■+**.'*.

r *•*-#*■*.:

i ^    »•

}•£'*£* ** •    !■» _ * J. ■ ***

■r

itr *

l*L

f* i ¥

«>

u!.

^:li

r * tu

i *:

i * J

¹    •»'?•* O-¹⁽⁴

[z z-'** r .z: i "

^ ^'*1 i-**    -a. -i

» * * * _v *

2    *■ -

t .

*

*•

4

U

fc-

p? i*f *

i O j*

izo!*

i^.

•    i***

►•a- *

j    5-

-a- ■*. i,

(* * iii ■S i⁴ i t■ -■* *

i ^ i    _v j:

I’

U *«

* •