Cykl miesiączkowy

■ .

lowana przezfhCGti utrzymuje się do około hi in <MJnla ełąiy. do momentu przejęda4temidogene/.y przez łożysko.

9.4. Cykl endometrialny

Cykl endometrialny polega na cyklicznych zmianach w endometrium zachodzących w odpowiedzi na cykl jajnikowy. Wyróżnia się następujące fazy tego cyklu:

1.    Fazę miesiączkową.

2.    Fazę proliferacyjną.

3.    Fazę owulacyjną.

4.    Fazę sekrecyjną.

Endometrium morfologicznie składa się z warstwy podstawowej i czynnościowej. Warstwa czynnościowa zbudowana jest z warstwy zbitej i gąbczastej. Zasadniczymi elementami wchodzącymi w skład błony śluzowej macicy są: nabłonek jednowarstwowy, gruczoły cewkowe, tkanka łączna (podścielisko) oraz naczynia. Zadaniem fazy czynnościowej jest przygotowanie do implantacji zarodka, natomiast fazy podstawowej regeneracja endometrium po złuszczeniu podczas miesiączki.

9.4.1. Faza miesiączkowa (1.-5. dzień cyklu)

W czasie miesiączki dochodzi do złuszczenia warstwy czynnościowej błony śluzowej macicy. W ciągu 4 dni krwawienia dochodzi do całkowitego wydalenia z macicy wszystkich złuszczonych elementów; pozostaje tylko bardzo cienka warstwa podstawowa grubości około 0,5 mm. W procesie złuszczania endometrium biorą udział pro-staglandyny, które obkurczają tętniczki spiralne i powodują skurcze macicy.

9.4.2. Faza proliferacyjna (wzrostowa) (6.-13. dzień cyklu)

Faza proliferacyjna jest ściśle związana ze wzrostem pęcherzyków w jajniku i zależna od stężenia estrogenów. Z pozostałych po złusz-

........elementów gruczołów warstwy podstawowej rozpoczyna się

Odnowa (proliferacja) nabłonka, który pokrywa ranę miesiączkową.

i nu początku błona śluzowa w    h i i.iiiui nn i

grubieje, dochodzi do zwiększenia liczby i objętości gruczołów oraz do zwiększenia unaczynieóia błony Śluzowej, •

|||jBp SU?

9.4.3.    Faza owulaeyjna (14. dzień cyklu)

W lej fazie błona śluzowa macicy ulega dalszemu pogrubieniu, zachowując dotychczasową strukturę.

■?ip\ •    ^: ; ft. ' r |

9.4.4.    Faza sekrecyjna (wydzielnicza) (15.-28. dzień cyklu)

Po wytworzeniu ciałka żółtego za kolejne przemiany zachodzące w endometrium odpowiada progesteron. Dochodzi do dalszego zwiększenia grubości błony śluzowej, gruczoły stają się szersze i mają faliste ukształtowanie, nabłonek gruczołowy grubieje. Tkanka łączna podścieliska jest obrzęknięta, a komórki gromadzą glikogen. lipidy i białka. Cały proces ma na celu przygotowanie do implantacji jaja płodowego. Jeżeli nie dochodzi do ciąży, to około 1-2 dni przed miesiączką rozpoczynają się zmiany degeneracyjne w endometrium. Ccwy gruczołów zapadają się, pojawiają się nacieki leukocytów i wylewy krwawe; jest to tzw. okres niedokrwienia.

Błona śluzowa macicy jest również źródłem wielu hormonów, czynników wzrostowych oraz cytokin. Produkuje m.in.:

•    lipidy: prostaglandyny, tromboksan, leukotrieny;

•    cytokiny: interleukiny (6. 1 alfa i 1 beta), interferon-gamma.

TNF-alfa;

•    peplydy: relaksynę, endorfinę, endotelinę 1, EGF, IGF, TGF,

VEGF, integryny, fibronektynę.

Insulinopodobne czynniki wzrostowe (IGF) promują różnicowanie i zwiększenie mitozy w komórkach nabłonka błony śluzowej: IGF-1 w fazie folikulamej i wczesnej lutealnej, a IGF-2 w późnej fazie lutcalncj.

Prostaglandyny, głównie PGF^ produkowane są przez komórki nabłonkowe i podścieliska odpowiedzialne za skurcze macicy i /łuszczenie endometrium. Wytwarzanie prostaglandyn gwałtownie spudu w przypadku implantacji zarodka.

Fibronektynu i laminina produkowane są przez podścielisko w odpowiedzi na stymulację progesteronem i biorą udział w procesie implantacji.

/miany zachodzące w endometrium są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesu reprodukcji. Jest to niezwykle dokładnie zsynchronizowany proces zależny od zmian cndokrynnych w jajniku i od odpowiedniego stężenia estradiolu, a następnie progesteronu, modulowany przez miejscowo działające inne czynniki wydzielane przez mdometrium. Rezultatem tych zmian jest nie tylko zapłodnienie komórki jajowej, ale również prawidłowe zagnieżdżenie zarodka