DSCF5307

28 Z. Jasińska

Nadmiar wody w zasadzie nie jest dla roślin szkodliwy, jeśli są dobrze pJf wietrzane. Jednak w warunkach polowych nadmiar wody w glebie prowadzi poważnych zakłóceń w środowisku glebowym i w rozwoju roślin.

Na obszarach, gdzie można oczekiwać ujemnego bilansu wodnego, należy In strzegać rejonizacji gatunków i odmian oraz stosować racjonalną agrotechnl (terminowość uprawek i siewu, nawożenie mineralne i organiczne). Dotychczasojj osiągnięcia hodowli w tym zakresie są małe, gdyż odmiany o większej odpornofi na suszę z reguły odznaczają się mniejszą produktywnością.

Produkcja biomasy jest związana z transpiracją, czyli ulatnianiem się wody* wilgotnych błon komórkowych w przestrzeniach międzykomórkowych roślin. Sto. sunek ilości wytranspirowanej wody do wyprodukowanej w tym czasie suchej masy nazywa się współczynnikiem transpiracji (1 dm³ wody/1 kg s.m.). Jest on bardzo zmienny i zależy od genetycznych właściwości roślin oraz warunków siedliskowych (wilgotność gleby, względna wilgotność powietrza, temperatura). W warunkach korzystniejszych dla wzrostu roślin zużycie wody w stosunku do przyrostu suchą masy jest mniejsze. W środowisku bardziej wilgotnym rośliny rozrzutniej gospoda* rują wodą niż w suchym. W klimacie suchym i gorącym rośliny mogą tracić trzykrotnie więcej wody niż w klimacie wilgotnym, produkując taką samą ilość suchą masy.

Według Williamsa (1950) współczynnik transpiracji dla ważniejszych roślii uprawnych wynosi od 230 do 2000 jednostek wody na jednostkę wyprodukowaną przez nie suchej masy. Spośród naszych roślin uprawnych jest on najniższy u roślii prosowatych (200—400), średni u podstawowych roślin zbożowych (400-500) i najwyższy u roślin pastewnych (600—700). W tabeli 2.1 przedstawiono w liczbach względnych ten wskaźnik w odniesieniu do buraka cukrowego, który charakteryzuj! się stosunkowo niskim współczynnikiem transpiracji.

Tabela 2.1. Współczynnik transpiracji różnych roślin uprawnych w liczbach względnych w odniesieniu do buraka cukrowego (Briggs, Schantz, 1912)

Gatunek	Współczynnik	Gatunek	Współczynnik
Burak cukrowy	100	Owies	151
Proso	74	Ziemniaki	160
Sorgo	81	Groch	190
Kukurydza	93	Koniczyna	201
Gryka	145 | Lucerna		209

Zapotrzebowanie roślin na wodę zależy od współczynnika transpiracji i produkcji suchej masy. Rośliny charakteryzujące się dużą produkcją suchej masy nawet przy niskim współczynniku transpiracji zużywają podczas wegetacji duże ilości wody. Przykładem może być burak cukrowy, którego plantacja o powierzchni 1 ha zużywa w okresie wegetacji - według przybliżonych obliczeń - około 3,6 min litrów wody. Odpowiada to ilości wody pobranej przez 1 ha lasu bukowego, gdzie

rośnie 40( rzystać z glebach s sunkowo Pode; staje wyk doby, co gleby. P< grubość szparkov komórko

Czy wietrzu rze (0,( otwarte chociaż wet do żyć się intensy korzysl Dv źródłer pozbio reguloj niczne Pr sywno otward aparat

_f T\ - węg węgla_; z atmc ralnyc kwaso Przyjr