historia5

26

OKRES MIĘDZYWOJENNY

0>\

Pogarda dla parlamentaryzmu i praw człowieka łączyła się w ideologii faszystowskiej z wywyższeniem państwa oraz kultem czynu, rozumianego głównie jako stosowanie przemocy. Podstawową metodą działania faszystów stał się terror - za-2o§traszanie, napady, zabójstwa, zamachy, porwania zakładników, a nawet publiczne tortury. Paramilitarny charakter organizacji podkreślały jednolite czarne koszule, wojskowa organizacja i dyscyplina, dominacja partyjnych bojówek, gest powitania wzorowany na starorzymskim pozdrowieniu, wreszcie absolutny autorytet duce (wł. „wódz"), jak tytułowano Mus-soliniego.

Rządy fa- Korzystając z chaosu w państwie oraz przychylności elit poli-skie^t0W" tycznych i gospodarczych, przerażonych groźbą rewolucji, faszyści bezkarnie przeprowadzali coraz brutalniejsze akcje. 27-28 października 1922 r. Mussolini i jego zwolennicy (30-50 tys. osób) zorganizowali demonstrację pod hasłem „marszu na Rzym". Przy biernej postawie władz faszyści opanowali gmachy publiczne oraz węzły kolejowe w wielu miastach i zbliżyli się do stolicy. Chociaż wystąpienie to mogło być łatwo stłumione przez siły porządkowe, król Wiktor Emanuel III odmówił wprowadzenia stanu wyjątkowego i mianował Mussoliniego premierem. Zastraszony parlament (w którym faszyści mieli zaledwie 6% mandatów) udzielił nowemu szefowi rządu nadzwyczajnych pełnomocnictw. W ciągu kilku lat Mussolini przekształcił Włochy w państwo totalitarne. Rząd został zwolniony z odpowiedzialności przed parlamentem i otrzymał możliwość wydawania dekretów z mocą ustawy. Administracja państwowa znalazła się pod kontrolą partii faszystowskiej, która dzięki zmienionej ordynacji wyborczej uzyskała większość w parlamencie. Najwyższym organem stała się Wielka Rada Faszystowska, zdominowana przez partyjnych dygnitarzy. Specjalne trybunały, milicja (dawne bojówki partyjne) oraz tajna policja represjonowały przeciwników politycznych. Zaostrzone przepisy pozwalały władzom konfiskować gazety. Zgodnie z ideą korporacjonizmu, głoszącą konieczność współpracy wszystkich grup społecznych dla dobra narodu, pracowników i pracodawców poszczególnych branż zrzeszono we wspólnych stowarzyszeniach, nadzorowanych przez państwo.

>

/

V

3

Pod znakiem swastyki

Powstanie Wzorce faszystowskie doczekały się wkrótce naśladowców nazizmu _w wj_e}_u j_nny_Ch krajach (od Ameryki Południowej po Chiny).

Najlepsze pole do działania faszyści znaleźli w Niemczech, gdzie ciężki kryzys ekonomiczny, strach przed rewolucją, słabość systemu parlamentarnego oraz silny nacjonalizm połączyły się z powszechną frustracją z powodu warunków traktatu

Mussolini w otoczeniu uczestników „marszu na Rzym”. Duce nie wziął osobiście udziału w przewrocie. Przebywał wówczas w redakcji swego pisma w Mediolanie, skąd wydawał rozkazy (a w wypadku niepowodzenia mógł zbiec do pobliskiej Szwajcarii). Dopiero po 2 dniach, na telegraficzne zaproszenie króla, przywódca faszystów przybył do Rzymu, aby objąć urząd premiera.

Wiec angielskich faszystów w londyńskim Hyde Parku we wrześniu 1934 r. Wpływy faszystowskie nie ominęły nawet Wielkiej Brytanii - ojczyzny parlamentaryzmu. W 1932 r. powstał tam Brytyjski Związek Faszystów, założony przez arystokratę i byłego socjalistę -Oswalda Mosleya. Organizacja ta, wzorowana na ruchu Mussoliniego, liczyła w szczytowym okresie 70 tys. członków, zdobyła też 20% głosów w wyborach do władz Londynu. Sam Mosley utrzymywał bliskie kontakty z nazistami (Hitler był gościem na jego weselu) i agitował za sojuszem z Niemcami. W czasie wojny został internowany.