img112 2

Rys. 5.1. Schemat budowy eukariotycznej komórki workowca: 1 - ścianka poprzeczna (septa), 2, 12 - rybosomy, 3 - błona jądrowa, 4 - retikulum endoplazmatyczne, 5 - ziarna glikogenu, 6 - ściana komórkowa, 7 - por w ścianie poprzecznej, 8 - błona cytoplazmatyczna, 9, 13 - mitochon-drium, 10 - jąderko, 11 - jądro, 14 - wodniczka, 15 - krople tłuszczu

mi, których gęste skupiska tworzą grzybnię (:mycelium). Komórki drożdży mają kształty kuliste, elipsoidalne, jajowate lub wydłużone. Ich ściana komórkowa jest zbudowana z he-micełulozy, a błona cytoplazmatyczna młodych komórek jest trudno dostrzegalna pod mikroskopem. Grubość jej wzrasta z wiekiem komórki - w komórkach starszych jest już dobrze widoczna. Protoplazma drożdży również zmienia się z wiekiem komórki: u komórek młodych jest jednolita, o barwie szarej, a u starych staje się ziarnista. Wewnątrz cytoplazmy znajdują się wakuole wypełnione sokiem komórkowym oraz substancje zapasowe w postaci glikogenu i tłuszczu.

Strzępka grzybów pleśniowych jest rurkowatą komórką otoczoną ścianą komórkową, zbudowaną z substancji polisacharydowych, jak: chityna, glukan, mannan oraz białka i lipidy. W cytoplazmie strzępek występują: właściwe jądro komórkowe (zawierające sok jądrowy, chromatynę, chromosomy i jąderka), mitochondria, lizosomy, rybosomy, aparat Golgiego. Wszystkie te organelle są podtrzymywane i organizowane przez mikrotubule i reticulum endopla-zmatyczne, które dzieli wnętrze komórki na wiele oddzielonych błonami kompart-mentów (ang. pokoiki). U grzybów niższych nie występują przegrody wewnątrzkomórkowe. Strzępki grzybów wyższych są podzielone przez przegrody - septy, w których są centralnie ulokowane pory, przez które substancje odżywcze przechodzą z jednego segmentu do drugiego. Starsze strzępki mają liczne wakuole i mogą być oddzielone septami od części młodszej. W miarę upływu czasu wakuole wypełniają całą komórkę, a pory w przegrodach ulegają zamknięciu i strzępka obumiera. U grzybów wyższych grzybnia składa się z 2 części: wegetatywnej - odpowiedzialnej za rozwój grzybów i pobieranie substancji odżywczych, oraz rozrodczej - generatywnej.

5.2. Fizjologia grzybów

Grzyby należą do organizmów heterotroficznych, które do swoich procesów życiowych wymagają organicznych związków węgla i azotu. Mają one bogaty układ enzymatyczny, który umożliwia im wykorzystanie substancji wystę-

41