img118 2

230 9. Specjalne metody badania niektórych półproduktów i wyrobów gotowych

ciągłemu usuwaniu pyłu przez urządzenie odpylające. Nie występuje lokalne przegrzewanie się powierzchni badanej próbki. Miarą ścieralności materiału jest średni ubytek grubości badanej próbki obliczony na podstawie straty masy wskutek ścierania wg wzoru

u =—10    (9.15)

sy

gdzie: m ubytek masy próbki stanowiący różnicę masy próbki przed i po ścieraniu, g; s = 232 cni²- powierzchnia próbki ulegająca ścieraniu; y- gęstość (masa właściwa materiału) - dla wykładziny homogenicznej lub gęstość warstwy użytkowej - dla wykładziny heterogenicznej, g/cm³.

Wynikiem sprawdzenia ścieralności jest średnia arytmetyczna wyników uzyskanych z pięciu pomiarów.

Inne aparaty do badania ścieralności opisano w rozdz. 4 (rys. 4.44 i 4.46).

Sprawdzenie odporności na wgniatanie (metodą krótko- i długotrwałą). Badanie wykonuje się twardościomierzem i polega na pomiarze głębokości wcisku w badaną próbkę trzpienia stalowego (stempla) o średnicy 11,28 mm umocowanego prostopadle do powierzchni płyty stalowej, na której umieszcza się próbki przeznaczone do badań. Na czujniku zegarowym przyrządu odczytuje się głębokość wcisku stempla z dokładnością do 0,01 mm. Przyrząd umożliwia uzyskiwanie obciążenia wstępnego 3 lub 10 N. Badanie metodą krótkotrwałą polega na obciążeniu próbki siłą 100 daN przez 5 min. Głębokość wcisku odczytuje się bezpośrednio po zdjęciu obciążenia i po 10 min. Badanie metodą długotrwałą polega na obciążeniu próbki stemplem z siłą 50 daN w czasie 25 h. Następnie próbkę odciąża się do obciążenia wstępnego i pozostawia pod tym obciążeniem przez dalsze 25 h. Za wynik sprawdzenia obciążenia długotrwałego należy przyjąć średnią arytmetyczną obliczoną z wyników odczytania głębokości wcisku stempla dokonanych po 25 h od odciążenia każdej z trzech próbek.

Sprawdzenie odporności na uderzenie. Badanie polega na uderzeniu wolno podpartej próbki sztywnego materiału o wymiarach 300x300 mm ciężarkiem spuszczanym z określonej wysokości (rys. 9.26). Sposób ten stwarza bardzo zaostrzone warunki w stosunku do w^rarunków naturalnych, gdyż w rzeczywistości elementy podłogowe nigdy nie są wolno podparte, lecz ściśle przylegają do podłoża. Podczas eksploatacji podłogi z tworzyw sztucznych bardzo rzadko się zdarza, żeby materiał pękł pod wpływem silnego uderzenia, aczkolwiek może się to zdarzyć podczas badania kwalifikacyjnego.

Badanie przeprowadza się za pomocą urządzenia widocznego na rys. 9.26, składającego się z podstawy stalowej o kształcie płyty z osadzonymi w niej kulkami o średnicy 20-30 mm w taki sposób, aby były w niej zagłębione do połowy średnicy i rozmieszczone w równych odstępach na obwodzie koła

nr

9.4. Metody badań wyrobów z tworzyw sztucznych stosowanych w budownictwie    231

i?l

400_

Rys. 9.26. Podstawa przy rządu do oznaczania odporności na uderzenie / - płytka z kulkami, 2 - próbka

o średnicy 127 mm oraz ze statywu z podziałką centymetrową przytrzymującego kulkę stalową (o średnicy 25,4 mm i masie 66 g). Badaną próbkę układa się poziomo na kulkach osadzonych w podstawie tak, aby jej środek znajdował się nad środkiem koła, na którego obwodzie są rozmieszczone podpórki. Elektromagnes zwalniający kulkę umieszcza się nad próbką na wysokości, określonej przez normy przedmiotowe, ccntrycznie w stosunku do próbki. Kulka zwolniona przez wyłączenie prądu spada swobodnie, uderzając w środek. Liczbę spadków kulki również określają normy przedmiotowe. Po każdym spadku próbkę dokładnie się ogląda. W opisie badania podaje się charakter uszkodzeń. Jeżeli próbka uległa złamaniu, należy to uznać za całkowite zniszczenie.

Sprawdzenie giętkości. Do badania używa się przyrządu składającego się z podstawki drewnianej oraz kompletu metalowych prętów' o średnicach 5, 10, 15, 20, 25, 30, 40, 50, 60, 80 mm. Sprawdzenie przeprowadza się na sześciu próbkach o wymiarach 50x300 mm, przy czym trzy próbki powinny być wycięte w kierunku podłużnym materiału, a trzy w kierunku poprzecznym. Próbki klimatyzuje się przez 24 h w warunkach badania. Każdą próbkę należy zginać kolejno wokół prętów ręcznie przez 5 s stroną licową na zewnątrz tak, aby jedna z krótszych krawędzi wykonała obrót o 180° w stosunku do położenia pierwotnego. Zginanie próbki rozpoczyna się na pręcie o średnicy 80 mm, a potem kolejno wokół prętów o średnicy coraz mniejszej aż do wystąpienia rys, pęknięć lub innych uszkodzeń. Za wynik sprawdzenia przyjmuje się najmniejszą średnicę pręta, przy zginaniu którego próbka nie wykazała jeszcze powstania uszkodzeń na powierzchni. Wyniki podaje się oddzielnie dla każdego kierunku wycinania próbki.

Sprawdzenie wytrzymałości na rozciąganie. Wytrzymałość na rozciąganie nie jest kryterium bezpośrednio związanym z właściwościami użytkowymi materiału podłogowego, ponieważ materiały' te nie są w czasie eksploatacji narażone na działanie sił w tym kierunku. Jest to jednak bardzo dogodny sposób ogólnej kwalifikacji tworzywa. Pomiary wykonuje się za pomocą maszyny wytrzymałościowej na sześciu klimatyzowanych próbkach o wymiarach 50x300 mm, przy czym trzy próbki powinny być wycięte w kierunku podłużnym, a trzy w kierun-