lektury j polski7

isele

Stanisław Wyspiański

' spotkały się dwa różne środowiska społeczne: inteligencja i chłopi. Wyspiański pracował nad dziełem intensywnie i prapremiera „Wesela” odbyła się w krakowskim teatrze już 16 marca 1901 r.

łączenie utworu

Dramat Wyspiańskiego jest jednym z najważniejszych utworów w literaturze polskiej. Autor sportretował swoich współczesnych, wypowiedział wiele surowych sądów na temat kondycji społeczeństwa pragnącego odzyskać niepodległość. Dokonał rozrachunku z mitami narodowymi: pozorną solidarnością między chłopstwem a inteligencją, wizerunkiem legendarnego chłopa Piasta, bohatera spod Racławic, heroizmem Polaków czy wydarzeniami historycznymi rzucającymi cień na teraźniejszość. Stworzył , arcydzieło, w którym jak w soczewce skupiają się wszystkie problemy Polaków, cechy mentalne społeczeństwa, jego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

iatunek literacki: dramat symboliczny, inne określenia: dramat realistyczno-fantastyczny, modernistyczny, neoromantyczny.

Jechy gatunku widoczne w utworze

„Wesele” jako dramat symboliczny ma rozbudowaną warstwę symboliczną (symbolika osób, przedmiotów i zdarzeń). Szczegółowe didaskalia (dotyczące dekoracji) nie są wyłącznie wskazówką dla reżysera ; przedstawienia, lecz wprowadzają czytelnika w niezwykły nastrój, pełen tajemniczości i niedomówień. ; Dramat symboliczny opiera się bowiem na skojarzeniach, sugestiach, wieloznacznościach. Istotną cechą dramatu symbolicznego jest fantastyka i nastrojowość.

Wyspiański wprowadza aluzje historyczne poprzez obecność w II akcie niezwykłych gości z zaświatów, przypominających wielkość bądź hańbę narodu polskiego. Zjawy te (np. Widmo, Hetman) są elementami typowymi dla neoromantyzmu.

„Wesele” jest synkretyczne, realizuje ideę syntezy sztuk. Występuje w nim połączenie słowa poetyckiego, muzyki, mchu scenicznego, malarstwa. Takie zjawisko jest typowe dla dramatów modernistycznych.

Malarskość dzieła wyraża się w nasyceniu opisów elementami impresjonistycznymi, ważna rola * w utworze przypadła również muzyce. W I akcie jest dynamiczna, wesoła, siarczysta i miarowa, ubarwiona fragmentami ludowych przyśpiewek, zaś w finale III aktu za sprawą Chochoła zmienia się w nostalgiczną, wręcz złowieszczą. Stosując tak różnorodne środki, Wyspiański pragnął zrealizować swą koncepcję „teatru ogromnego”

Czas i miejsce akcji

Noc weselna 20 lub 21 listopada 1900 r., podkrakowska wieś Bronowice.

Bohaterowie

Pan Młody — młodopolski artysta, pan z miasta. Nie rozumie wsi, nie dostrzega istniejących tam problemów, na swą żonę patrzy jak na lalkę z krakowskich Sukiennic, pragnie zjednoczyć się z chłopami, dlatego chodzi boso. Pozy, które przybiera, rażą sztucznością, momentami mogą nawet śmieszyć bądź irytować, jego poglądy cechuje ludomania (chłopomania), czyli powierzchowna fascynacja wsią.

Gospodarz — pochodzi z miasta, ale od kilku lat mieszka w Bronowicach. Jest pełen szacunku wobec chłopów, pozostaje pod urokiem ich godności i przeszłości, w której odegrali znaczącą rolę. We wszystkich sprawach zdaje się na żonę, boi się samodzielnych decyzji.

Dziennikarz — poszukuje na wsi wytchnienia od miejskiego życia. Idealizuje polską wieś, ignoruje jednak chłopów jako partnerów politycznych, co wyraża się w fakcie, że nie chce rozmawiać z Czepcem o polityce. Ma poczucie bezradności wobec sytuacji, w której się znalazł.

Poeta — artysta, dekadent, mistrz słownej szermierki, uwodziciel. Rozmawia przede wszystkim z kobietami, chciałby tworzyć wielkie dzieła, ale nie ma twórczej weny lub coś go ogranicza.

307