metodykaK7

diagnostycznego.

Po przeprowadzeniu analizy formalnej i obliczeniu wyników należy przystąpić do analizy merytorycznej. Uzyskane wyniki surowe należy zamienić na wyniki standaryzowane. Wg tabeli norm należy przyporządkować wynik surowy (uzyskany przez osobę badaną) wynikowi standardowemu, uzyskując w ten sposób wgląd w usytuowanie osoby badanej na tle populacji lub/i subpopulacji (z uwzględnieniem wieku i wykształcenia).

Podczas interpretacji wyników MP1 i EPQ-R dla celów orzecznictwa psychologicznego kierowców, instruktorów i egzaminatorów należy zwrócić szczególną uwagę na następujące konfiguracje wyników, które powinny być dla psychologa podstawą do sformułowania hipotez badawczych, weryfikowanych podczas dalszego badania :

1.    Należy pamiętać, że skala N ujemnie koreluje ze skalą K. W przypadku niskiego wyniku w skali N można oczekiwać podwyższonego wyniku w skali K. Jest to zjawisko „normalne” i nie należy takiego wyniku interpretować w kategoriach tendencji osoby badanej do udzielania odpowiedzi „kłamliwych”, a raczej jako szczególnego rodzaju autorefleksji osoby badanej; osoby z bardzo niskim poziomem w skali N nie są skłonne do szczegółowej autoanalizy zagadnień dotyczących życia codziennego i dlatego np. na stwierdzenie „Nigdy nie kłamię” odpowiadają TAK, ponieważ sądzą, że sporadyczne poświadczanie nieprawdy nie jest dla nich „prawdziwym” kłamstwem.

2.    Uzyskanie przez osobę badaną wysokiego wyniku w skali E (w granicach 9-10 stena) przy bardzo niskich lub bardzo wysokich wynikach w skali N (1-2 lub 9-10 sten) może sugerować tendencje do zachowań agresywnych na drodze, braku woli i nawyków współdziałania na drodze (Syndrom Mad Maxa), a w przypadku instruktorów i egzaminatorów -zakłócenia w relacjach interpersonalnych (szczególnie przy wysokim poziomie w skali K i P).

W przypadku uzyskania przez osobę badaną takiej konfiguracji wyników należy poddać weryfikacji powyższe hipotezy, stosując kwestionariusze mierzące poziom agresji (np. Kwestionariusz A.H.Buss, A.Durkee) lub przeprowadzić z badanym rozmowę, nakierowaną na uzyskanie danych o stopniu socjalizacji osoby badanej.

3.    Zawsze należy wyjaśnić przyczyny uzyskania przez osoby badane wysokich wyników w skali N (8-10 sten) przy bardzo niskich wynikach w skali K (1-3 sten) i średnich bądź niskich wynikach w skali E. Uzyskanie takiej konfiguracji wyników sugeruje wysoki poziom lęku. Niskie wyniki w skali K sygnalizują swego rodzaju „ekshibicjonizm psychiczny” wskazując na bezradność i szukanie pomocy. Potwierdzeniem mogą być niskie wyniki uzyskiwane w pomiarach wirometrem (spinmeterem).

i 38

W takich przypadkach wskazana jest weryfikacja wyników poprzez zastosowanie Arkusza Samopoznania R.Catteila, 16 czynnikowego kwestionariusza R. Cattella, MMP1 lub Skali Lęku J.Taylor. W rozmowie należy zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia tendencji do alkoholizowania się (jako nawykową formę funkcjonowania mechanizmu obronnego) lub występowanie chorób psychosomatycznych (odstresowych), itp.

W sytuacjach drogowych osoby o takiej konstrukcji osobowości będą wykazywały nadmierną ostrożność, trudności w podejmowaniu decyzji, co będzie utrudniało poruszanie się po drodze innych użytkowników. Należy rozważyć czy taka struktura osobowości kierowcy nie stanowi przeciwwskazań do prowadzenia autobusów, taksówek osobowych, pojazdów uprzywilejowanych w ruchu, a także czynności instruktora i egzaminatora.

4. Konfiguracje:

a)    skala N - wyniki wysokie i jednocześnie skala K - wysokie oraz

b)    skala N niskie i jednocześnie skala K niskie -

należy uznać jako wyniki paradoksalne i szukać odpowiedzi na pytanie: czy osoba badana poprawnie zrozumiała instrukcję i czy poziom wglądu w siebie jest wystarczający do udzielania odpowiedzi na twierdzenia kwestionariusza.

Potwierdzenia należy szukać w niskich wynikach uzyskiwanych przez osobę badaną, np. Testach B, Matrycach Ravena, TPU i innych podobnych testach mierzących poziom funkcjonowania struktur poznawczych. W rozmowie należy zwrócić uwagę na poziom słownictwa, umiejętność wyrażania swoich stanów psychicznych itp. W takich przypadkach nie można interpretować uzyskanych wyników ilościowo.

5. W przypadku konfiguracji: skala N wyniki wysokie i jednocześnie skala K wysokie należy dodatkowo rozważyć możliwości:

a)    wystąpienie sytuacyjnej reakcji nerwicowej (a nie trwałej tendencji osobowościowej);

b)    wystąpienie quasineurotycznych symptomów w przebiegu zespołów psychoorganicznych.

Pomocne w interpretacji wyników MPI i EPQ-R mogą okazać się załączone poniżej dendryty diagnostyczno - decyzyjne.

139