Najstarsza poezja polsko łacińska 8
XVIII
wają jego powstanie aż na w. XIV, na czasy Kazimierza Wielkiego.
Nic będziemy tutaj rozstrzygać tego sporu, lecz zaczniemy przegląd dziejów poezji polsko-łacińskiej od tego napisu, ponieważ niezależnie od tego, kiedy powstał, jest on nader typowym i najciekawszym reprezentantem najstarszego niewątpliwie jej gatunku, który tworzą wiersze**^ Charakterze e p i y r a ip fi { y 1 7 n Y m Greckie z pochodzenia słowo epigram bierzemy tutaj w jego sensie pierwotnym, który oznaczał wiersz jakiś, z reguły niewielkich rozmiarów, wypisany na przed -miocie a więę_na budynku, grobie/Tćićlićhu itp. Takich wierszy zachowała nam się z wieków średnich wcale znaczna ilość, niekiedy w postaci oryginalnej, jak np. na starym tympanonie 1 kościoła NPMarii na Piasku we Wrocławiu z połowy XII w., który przedstawia w pośrodku Matkę Boską z Dzieciątkiem na kolanach, a po jej prawej i lewej stronie Marię, żonę słynnego wojewody śląskiego Piotra Włostowicza, oraz syna ich Świętosława jako fundatorów kościoła, którego mały model Maria trzyma w ręku. Napis, biegnący lukiem nad tą sceną, brzmi:
Has rnatri vmuu tibi do Maria Maria1
Has offerl aedes Stftnloslaus rriea proles.
(Ten koiciól, o matko litotci, ofiaruję ja. Maria, tobie Marii A wraz ze mną Świętosław, moje dziecię).
W ten sposób zatem pragnął ktoś zainteresowany upamiętnić jakieś wydarzenie, a ponieważ wiersz lepiej wraża się w pamięć niż proza, chętnie uciekano się do napisu wierszowanego. Oczywiście tego rodzaju napisy niewiele mają wspólnego z poezją, ale stanowią prze-cież pewne najskromniejsze jej zaczątki świadcząc
0 tym, że zakorzeniała się już u nas najprostsza umiejętność składania wierszy łacińskich, stanowiąca nieodzowną podstawę do swobodniejszego wypowiadania się w tej formie. Kiedy indziej epigramy takie znamy jedynie z późniejszych odpisów, a często można mieć wątpliwości, czy kiedykolwiek figurowały dne rzeczywiście na jakimś przedmiocie, czy też piszący posłużył •ię jedynie fikcją epigramu dla upamiętnienia w formie wierszowej jakiegoś człowieka czy faktu. Tak np. ma się sprawa w wypadku powstałych w Oliwie pod Gdańskiem w drugiej połowie XIII w. dwu rzekomych napisów nagrobnych księcia Swiatopcłka gdańskiego oraz opata oliwskiego klasztoru cystersów, imieniem Dytharda. Są to już większe utwory' obejmujące 21, 30
1 16 wierszy, napisane jako samodzielne całości, a później włączone do kroniki klasztornej. Zwłaszcza większe epitafium Swiatopełka zdobywa się jakby na zakrój maleńkiego poematu, wspominającego najpierw o fakcie zgonu księcia, a następnie opisującego obrzędy pogrzebowe w samym Gdańsku, przeniesienie trumny do Oliwy i nabożeństwa tamże, ogólny żal za zmarłym, a zakończonego stereotypowym dla prawdziwych epitafiów życzeniem, aLy doczekał się on za wstawiennictwem Panny Maria miłosierdzia BożegalTakie napisy wierszowane ryto jednak nic tylko na grobach i kościołach, ale także na innych przedmiotach mających dłu-
2*
tympanon — płaskorzeźba nad drzwiami wejlciowymi.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Najstarsza poezja polsko łacińska5 Ul a następca jego, Sykstus V, puścił całą sprawę w niepamięć. F
Najstarsza poezja polsko łacińska 3 r VIII ziańska strofa hymnowŁ1. powstała z dawnych oktona-rów ja
Najstarsza poezja polsko łacińska 1 IV IV > r: nic w jednym jak w drugim języku. To samo zjawisko
Najstarsza poezja polsko łacińska 7 XVI państwowości, na rozwoju kultury nic odbiła się — bezpośredn
Najstarsza poezja polsko łacińska 9 XX go trwać, np. na kamieniu milowym w Koninie {napis wojewody P
Najstarsza poezja polsko łacińska0 XXII św. Wincentego jeszcze na początku XVI w., po czym znika on
Najstarsza poezja polsko łacińska1 XXIV nic zesłany na wygnanie. Motywy tego postępku księcia były,
Najstarsza poezja polsko łacińska2 XXVI jest fakt, że nie znalazł on na terenie Wrocławia żadnej ko
Najstarsza poezja polsko łacińska4 XXX która chwilami przechodzi już wc wiersze w naszym pojęciu. N
Najstarsza poezja polsko łacińska5 XXXII czci arcybiskupa gnieźnieńskiego Piotra w ks. IV), już to
Najstarsza poezja polsko łacińska6 XXXIV często w średniowieczu używana strofa hymnów religijnych,
Najstarsza poezja polsko łacińska9 wskazuje wyraźnie, że dawne_tradycjc zachowały jeszcze w pełni s
Najstarsza poezja polsko łacińska0 / XLII nym pisarzom — których liczne płody nic wszystkie dotąd d
Najstarsza poezja polsko łacińska1 ^LIV ^LIV twórczości poszczególnych autorów. Nie można jednak le
Najstarsza poezja polsko łacińska2 XLVI przedstawia. Zdaje się, że w dorobku Ciołka była znacznie w
Najstarsza poezja polsko łacińska3 XLVIII środowisku i w tym samym czasie początków ruchu huma
Najstarsza poezja polsko łacińska6 JJV nieprzychylne nowym prądom, skoro np. taki Kopernik otrzymał
Najstarsza poezja polsko łacińska7 LVl miały do Krakowa zainteresowania astronęmiczne i chęć p
Najstarsza poezja polsko łacińska8 LVIH macja stała się drugą Grecją czy Italią, tak iż odnosi się
więcej podobnych podstron