Obraz6

9<> I I l.is/ykowsk.i I.iImim / y, 1.1 w | ><i *.) nk( y W i o pcdagogic/m)

Sytuację społeczno-zawodowy nauczycieli badał w latach 70. S. Kraw cewicz. Autor na podstawie badań diagnostycznych zauważył degradacji, ekonomiczną nauczycieli, której przyczyną były niskie zarobki (przy k<> nieczności systematycznego podnoszenia kwalifikacji zawodowych), zł« warunki mieszkaniowe, uciążliwość dojazdów do pracy, złe warunki prai \ dydaktyczno-wychowawczej w stosunku do potrzeb pracy pedagogiczni i, brak środków technicznych i materiałów pomocniczych do realizacji zadań edukacyjnych itp. Tymczasem w pierwszej połowie lat 70. podjęto decy zję w sprawie podniesienia poziomu wykształcenia kadr pedagogicznych, zgodnie z postulatem Komitetu Ekspertów, który zakładał, żc do 1990 roku zostanie nim objętych około 200 tysięcy nauczycieli.

Zdaniem S. Krawccwicza, większość dyrektorów szkół (60,6%) i ich zastępców (69%), prezentowało postawę obojętną wobec nauczycieli stu diujących zaocznie. W pełni korzystało z przysługujących ulg tylko 12,6",, nauczycieli, natomiast aż 49,7% studiujących nie miało żadnych ułatwień w pracy nauczycielskiej. Te poważne trudności wpłynęły również na oh niżanie się statusu społecznego tej grupy zawodowej (Krawcewicz, 1981.

127-340). Wszystkie te czynniki miały wpływ na stopień niezadowolenia nauczycieli z warunków życia i pracy.

badania warunków bytowo-materialnych nauczycieli w latach 90. rea lizował J. Rusiecki. Na ich podstawie autor wskazał na niezadowolenie na uczycieli z sytuacji finansowej, warunków mieszkaniowych i zarobków (Ru siecki, 1996, s. 13-17), podobną sytuację przedstawili w swoich badaniach T. I udała i W. Rakowski (Fudała, 1996, s. 44-46; Rakowski 2000). J. Rusiec ki analizował również uczestnictwo nauczycieli w kulturze i ich stopień zadowolenia z życia (badania przeprowadził w 1995 roku na terenie całei Polski, wzięło w nich udział 999 nauczycieli - w tym ze szkół publicznych 642 osoby i szkół niepublicznych 357 osób). Na podstawie tych badań a u lor ustalił, żc nauczyciele w sferze aktywności kulturalnej prezentowali za chowania adaptacyjne i konformistyczne, a wśród preferowanych wartośi i najbardziej cenili udane życie rodzinne. Pomimo trudności finansowych wyrażali zadowolenie z życia i pracy (65%), niezadowolonych nauczycieli było 5,2%, około 30% wykazywało ambiwalencję (Rusiecki, 1998; Rusiecki, 1999, s. 2'1).

W trakcie przeglądu literatury przedmiotu nie nalialiono im materiały, które prezentowałyby wyniki badan nad jakośi lą /yi la uau> zyi ji ll .ludni |.(i yih. jedyne badania dotyczące nauczycieli to sondaż diagnostyczny ja-I>m\. i życia pedagogów czynnycli zawodowo, który na gruncie psychologii w lalach 90. przeprowadziła Ci. Kudkowska. Autorka, podejmując badania, > z założenia, że poczucie jakości życia jest uwikłane w sytuację ży-tlową jednostki i jej system znaczeń. Dlatego przy analizie tego zjawiska "> /ględniła obiektywnie różniące się zmienne, takie jak: płeć, wiek, sytua-11' rodzinną i wykonywany zawód. Badaniami objęła 167 osób studiują-iv h zaocznie w krakowskiej WSP na II i III roku studiów pedagogicz-hv li Nauczyciele pracowali jako wychowawcy w internatach lub domach tl/lrt ka, byli nauczycielami szkół specjalnych, przedszkoli, młodszych klas »••! oly podstawowej oraz wychowawcami świetlic szkolnych i biblioteka-i mu. /, tych badań wynika, żc dla zdecydowanej większości nauczycieli r» udane życie rodzinne stanowiło podstawową determinantę jakości h> u Różnice związane z wiekiem i posiadaniem dzieci były statystycznie

......lotne. Kolejnymi kategoriami były: zdrowie (85%), miłość (81%), dła

.......ul połowy badanych wyznacznikami jakości życia były: dzieci (71%),

wl.r.ne mieszkanie (70%), interesująca praca (66%), rozwijanie zaintere-ow.iń (62%), posiadanie przyjaciół (60%). Prawie połowa badanych do wyznaczników jakości życia zaliczyła poczucie wolności i spokój o przy-h/Iom Takie zaś kategorie, jak: dobrze wynagradzana praca, odpowiednia iIom czasu wolnego, zdobywanie wiedzy, podróże, stanowiły wyznaczniki i il om i życia dla 20 30% badanych. W badaniach zwraca uwagę częstość w \ boru kategorii „pieniądze” przez nauczycieli (21%). Pomimo powszechni. h narzekań na złą sytuację finansową tylko dla około jednej piątej peda-|H »gi iw głównie kobiet - poczucie jakości życia wiązało się z otrzymaniem ilobn go wynagrodzenia. Niski wskaźnik procentowy uzyskały kategorie, i il ic jak: posiadanie samochodu (12%), pięknych strojów (7%) i sprzętów i oraz dobre jedzenie i uprawianie sportów (po 3%) (Rudkowska, 1995, M 98). Autorka zastosowała w badaniach otwarte pytania kwestiona-i tuszowe, w których badani wyliczali różne wyznaczniki jakości życia oraz pn /ciilowali własne opinie na jej temat. Wśród wyznaczników jakości v i i nauczyciele najczęściej wymieniali udane życie rodzinne lub zdrowo Różnorodne oceny jakośi i życia dokonane przez nauczycieli, według li Kudkowukił |. były le/ullaicni indywidualnego sposobu przeżywania u I r in | i g/y.l' iii |i h niani i u \ I i aly, ze wiąz z wiekiem wzrastało zna-. u hm puliiju n pi fi i i i a u wolnego, a malało znai zenie poi zm ia