Obraz0

160 W. Kotarba

lub w regulaminach wewnętrznych. Strony mogą według własnego uznania określać nie tylko wysokość wynagrodzenia (zapłaty), ale także jej formę i terminy wnoszenia. Najczęściej bierze się przy tym pod uwagę: skalę nowości rozwiązania, przypuszczalny zakres i okres utrzymania się jego wartości ekonomicznej (moralnej), możliwość łatwego i szybkiego wdrożenia, zakres wykorzystania (rozmiar produkcji) dla własnych potrzeb i potrzeb innych konsumentów, możliwość eksportu. Należy także uwzględniać szereg innych okoliczności, takich jak zakres pomocy udzielonej przy dokonywaniu rozwiązania, pozycja twórcy w strukturze organizacyjnej i związany z tym zakres obowiązków i odpowiedzialności, itp.

Źródło: Opracowanie własne Ilustracja 24

W przypadku braku zarówno umowy, jak i regulaminu, wysokość wynagrodzenia powinna być określona w „słusznej proporcji do korzyści”. Wynagrodzenie należy wypłacić w całości od przewidywanych korzyści, najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy po upływie roku od uzyskania pierwszych korzyści z rozwiązania, lub w częściach (też od przewidywanych korzyści z wynalazku) w ciągu dwóch miesięcy po upływie każdego roku - przez 5 lat¹⁶⁴. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia często stosowane jest podejście, które zasadza się na założeniu określenia w pierwszej kolejności wartości rozwiązania dla sytuacji, jakby było ono własnością twórcy, a następnie przeprowadzenia korekty związanej z faktem, że rozwiązanie to było dokonane w wyniku wykonywania obowiązków służbowych.

W celu określenia potencjalnej wartości rozwiązania - dokładniej zapłaty za nie, którą mógłby uzyskać twórca gdyby był jego właścicielem - zalecane są trzy metody: analogii do licencji, określenia wymiernych efektów, szacunku. Metoda analogii do licencji polega na określeniu wielkości opłaty licencyjnej przy założeniu, że wynalazek byłby przedmiotem licencji. W tym celu zbiera się informacje o udzielonych licencjach na podobne rozwiązania i o warunkach, w jakich nastąpiło udzielenie licencji.

Druga metoda oceny wartości wynalazku polega na wyznaczeniu wymiernych efektów, jakie przyniesie korzystanie z wynalazku. Metoda ta w przeciwieństwie do polskich podmiotów jest rzadko stosowana np. w Niemczech. Zasadnicze powody to: konieczność zebrania dużej ilości danych - nie zawsze dostępnych w prowadzonej ewidencji, potrzeba w miarę chociaż precyzyjnego rozgraniczenia wpływu wielu przedsięwzięć na skutki ocenianego przedsięwzięcia.

Trzecia metoda - szacunku, znajduje najczęściej zastosowanie wówczas, gdy efekty z wdrożenia wynalazku są trudno wymierne bądź w ogóle niewymierne i wówczas, gdy nie ma możliwości zastosowania metody analogii do licencji. Dotyczy to przede wszystkim rozwiązań z zakresu bhp, takich jak: uniknięcie wypadków przy pracy wówczas, gdy wypadki nie miały miejsca, lecz istniało takie potencjalne zagrożenie, itp. Szacując wartość wynalazku często podejmuje się analizę takich wielkości, jak: nakłady na realizację inwestycji, koszty modernizacji, itp.

Drugim etapem określania wysokości wynagrodzeń jest wyznaczenie wskaźnika udziału twórcy w korzyściach z wynalazku - w wartości wynalazku. Przy określaniu tego udziału bierze się pod uwagę to, że wyna-

¹⁶⁴ Korzystniej dla twórców jest, aby okres rozliczenia za korzyści z wynalazku był stosunkowo krótki. Jest to również korzystne dla przedsiębiorcy - unika wielokrotnych i nakładających się często wypłat.