Obraz 2 2

ns<5>scflsa®o odo Pieniądz i system bankowy

1. Pieniądz treścią zjawisk finansowych

To, że pieniądz jest treścią zjawisk finansowych jest oczywiste. Bez pieniądza nie byłoby finansów publicznych, a wcześniej finansów prywatnych. To za jego sprawą możemy kształtować zjawiska finansowe w skali mikro i w skali makro. Zjawiska finansowe wraz ze swoją treścią, którą stanowi pieniądz, ułatwiają rozwój gospodarczy przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych i gospodarek poszczególnych państw.

Historia powstania pieniądza jest historią cywilizacji. Jest historią rozwoju ekonomicznego państw i świata. Chronologicznie rzecz ujmując, należy wskazać, że pierwotny pieniądz, jako pieniądz kruszcowy, powstał w Egipcie w III tysiącleciu p.n.e.¹. Następnie pieniądz w formie systemu monetarnego rozwijał się w starożytnej Grecji w VII w p.n.e.

Pieniądz powstał na skutek rozwoju gospodarki towarowej. Rozwinął się jako szczególny towar, mający specyficzne cechy. W rozwoju pieniądza ważną rolę odegrały kruszce - srebro oraz złoto. Jakość kruszców, z których bito monety, wywoływała zjawisko „psucia” pieniądza. Polegało ono na obniżaniu zawartości metalu szlachetnego w monecie. Zjawisko to powodowało dość pragmatyczne zachowanie ludzi, polegające na gromadzeniu monet z większą zawartością kruszcu i wyłączaniu ich z obiegu. Czyli, innymi słowy, pieniądz gorszy wypierał z obiegu pieniądz lepszy, ponieważ w obiegu pozostawały monety z mniejszą zawartością metali szlachetnych. Jest to znane prawo Kopernika i Greshama. Owo „psucie” monet utrudniało posługiwanie się pieniądzem. Dodatkowo starano się wprowadzić do obiegu większą ilość pieniądza, niż to wynikało z pokrycia jego wartości w złocie. Efektem tych procesów było wprowadzenie pieniądza papierowego, początkowo w pełni wymienialnego na złoto. W związku z procesami rozwoju gospodarczego zasoby złota nie zapewniały niezbędnej ilości pieniędzy. Wobec tego kolejnym etapem w historii pieniądza był proces demonetaryzacji złota. Najdłużej wymienialność pieniądza na złoto

129

1

S. Owsiak, Podstawy nauki finansów. PWE, Warszawa 2002.