Obraz 5

rzyństwem. Dotyczą one kobiet, z którymi nawiązano terminowe umowy o pracę, jeżeli umowa na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na okres próbny przekraczający miesiąc uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, to ulega ona przedłużeniu do dnia porodu. Przepisy prawa pracy, przyznając pracownikom szczególne uprawnienia związane z rodzicielstwem, chronią nie tylko stosunek pracy, ale i zdrowie kobiety. Kobiet w ciąży i w okresie karmienia nie wolno zatrudniać przy pracach szkodliwych dla zdrowia, ponadto nie powinny one pracować w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Kobiecie karmiącej przysługują dodatkowe przerwy wliczone do czasu pracy, zaś kobiecie ciężarnej uprawnienie do wykonania w czasie pracy badań lekarskich, których nie można przeprowadzić poza godzinami pracy. Ochrona rodziny i macierzyństwa znajduje również wyraz w urlopach poświęconych na cele opiekuńczo-wychowawcze. Urlop macierzyński co do zasady przysługuje pracownicy w związku z urodzeniem dziecka (w wymiarze dwudziestu tygodni - przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie), jednak w szczególnych okolicznościach może z niego skorzystać również ojciec dziecka. Ponadto ojcu przysługuje urlop ojcowski, oboje rodzice mają również prawo do urlopu dodatkowego. Warto wspomnieć też o urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, nawiązującego do regulacji prawa rodzinnego i pomocy społecznej. Urlop ten zależny jest od przyjęcia dziecka na wychowanie. Nie ma on związku z porodem, stąd też jednakowe prawo do jego otrzymania przysługuje kobiecie i mężczyźnie pozostającym w stosunku pracy. Urlop przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpi! do sądu o przysposobienie dziecka lub przyjął je w ramach rodziny zastępczej (niebędącej pogotowiem opiekuńczym). Wymiar urlopu zależy od liczby dzieci przyjętych na wychowanie (jedno dziecko - dwadzieścia tygodni), jednak nie może on trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia. Przyjęcie dziecka na wychowanie może nastąpić jednak tuż przed ukończeniem przez dziecko siedmiu lat, wówczas urlop miałby wymiar symboliczny. Dlatego pracownik, który przyjął na wychowanie takie dziecko, nabywa prawo do dziewięciu tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 § 2 k.p.). Celom opiekuńczo-wychowawczym służy również urlop wychowawczy. Przysługuje pracownikowi (matce i ojcu dziecka) oraz osobie sprawującej opiekę nad dzieckiem na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego. Urlop jest przyznawany w wymiarze maksymalnie trzech lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. Wymiar urlopu ulega zwiększeniu w przypadku konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, ochrona rodziny    Z regulacjami prawa pracy poświęconymi ochronie rodziny wiążą się

a ubezpieczenie przepisy ubezpieczeń społecznych. Przykładowo można wymienić zasiłek społeczne macierzyński przysługujący osobie korzystającej z urlopu macierzyńskiego lub z urlopu na warunkach macierzyńskiego. Ponadto pracownicy w ciąży niezdolnej do pracy przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% wynagrodzenia. Należy także wspomnieć o zasiłku opiekuńczym, który przy-

212