ScanImage137

Rozdział 19

Semiotyka strukturalna

Semiotyka strukturalna jest punktem zwrotnym w historii myśli filmowej. Wcześniejsza teoria miała charakter ogólny, czynione zaś w jej ramach odwołania na przykład do koncepcji psychologicznych czy filozoficznych były okazjonalne i jedynie wspierały logikę argumentacji na temat kina. Gdy filmoznawstwo zaczęło uzyskiwać status dyscypliny akademickiej, nadeszła pora na szczegółowe i precyzyjne dociekania. Podstaw do systematycznego badania filmu dostarczył projekt badań semiologicznych Ferdynanda de Saussure⁵a. Ten działający na przełomie XIX i XX wieku szwajcarski językoznawca uważał, że prowadzone przez niego badania nad językiem wpisują się w rozleglejszą dziedzinę studiów nad systemami znakowymi, którą nazwał właśnie semiologią. Przez tę zaczerpniętą z greki nazwę rozumiał teorię dotyczącą funkcjonowania znaków w życiu społecznym, umiejscawiając ją w obszarze psychologii społecznej. Jej przedmiotem miały być - obok języka - między innymi obrzędy, zasady etykiety towarzyskiej czy język migowy, a szukając przykładów bardziej współczesnych, wskazać można na malarstwo, reklamę, modę i - właśnie — film.

Próba rozwinięcia na początku lat sześćdziesiątych semiotyki filmu niejako w naturalny sposób oznaczała przywołanie projektu Ferdynanda de Saus-sure’a, zważywszy na fakt, że to, co sam twórca uważał za zalążek semio-logii, przede wszystkim okazało się być początkiem współczesnego językoznawstwa. Określało to jednocześnie repertuar problemów, jakimi będą się zajmowali teoretycy filmu. Semiotyka zorientowana na metodę strukturalną w centrum uwagi stawiała kwestię znaku, systemu i języka.

19.1. Językoznaivstivo strukturalne

Teoria języka de Saussure’a proponowała nowe spojrzenie na język i odmienne od dotychczas przyjętych sposoby poszukiwania rozwiązań dla problemów badawczych.