skanowanie0085

172 Klasyczne modele procesu planowania

darczej (aktywności), czyli rozmaitych form użytkowania terenu. Poszukując najbardziej właściwych form użytkowania konkretnego terenu lub szukając dla danej działalności gospodarczej (aktywności) określonego miejsca lokalizacji, w modelu ORION bierze się pod uwagę: (1) predyspozyqe tere-nu> czyli jego szeroko rozumiane właściwości, (2) kontakty, czyli relacje oraz (3) potencjalne konflikty użytkowników terenu. Ważne są także, co jest oczywiste, wielkość terenu oraz jego położenie (dostępność). W omawianym modelu założono, co jest jedną z jego zalet, wariantowanie rozwiązań, natomiast kryterium wyboru rozwiązania względnie najlepszego jest porównawcza analiza kosztów. Wśród uwzględnianych kosztów szęzególna rola przypada: (1) kosztom kontaktów, czyli przemieszczeń ludzi, towarów, pieniądza i informacji, (2) kosztom konfliktów, które są sumą strat, jakie ponoszą (poniosą) użytkownicy terenu ze względu na uciążliwość działalności sąsiadów, (3) kosztom niedopasowania, na które składają się straty poniesione na skutek niezlokalizowania konkretnych działalności (aktywności) na terenach najbardziej odpowiednich dla ich działań.

Model ORION i różne jego warianty oraz modyfikacje są nie tylko konstrukcjami teoretycznymi, ale także użytecznym narzędziem warsztatowym planisty, którego wartości zostały potwierdzone w wielu konkretnych zastosowaniach. Przy wykorzystaniu tego modelu przeprowadzono między innymi symulację rozwoju sied osadniczej województw: legnickiego, bialskopodlaskiego i nowosądeckiego oraz opracowano szczegółowe modele struktury przestrzennej Krakowa, Poznania, Wrocławia i innych obszarów (Brzućhowska i in. 1994; Zipser 1997). Szkoda, że większość tych opracowań przybrała jedynie formę maszynopisu (często powielonego), co sprawia, że nie są one szerzej znane i bardziej popularne.

14.7. UWAGI KOŃCOWE

Czytelnika zastanawiać może fakt, że zaprezentowane zostały tradycyjne, dość stare, biorąc pod uwagę czas ich sformułowania, modele procesów planistycznych. Zadecydowało o tym wiele różnego rodzaju względów, mianowide:

1)    uniwersalny charakter omawianych modeli,

2)    ogólność i jasność sformułowania i duża „pojemność" poszczególnych etapów procesu planowania,

3)    ciągle mały stopień popularnośd ich zastosowania (zwłaszcza modeli Haggetta i Mc Loughlina oraz modelu ORION),

4)    realia polskiego systemu planowania (powszechność wykorzystania modelu działania celowośdowego),

5)    odniesienie modeli do całości procesu planowania,

6)    możliwości indywidualnego potraktowania, określania oraz rozbi dowania poszczególnych etapów,

7)    możliwości zastosowania modeli cząstkowych.

Wydaje się, że droga do wyraźnego postępu w dziedzinie modelowan procesów planistycznych wiedzie właśnie przez upowszechnianie om wionych modeli.