skanuj0091 (Kopiowanie)

Uwalnianie substancji leczniczej z podłoża lipidowego zależy od j: temperatury topnienia, która powinna być niższa od temperatury ci (36,5'C). Z tego wzglądu ważnym elementem kontroli wartości czopk jest określenie czasu ich całkowitej deformacji, uzależnionego od tempera** topnienia podłoża lipidowego (tab. 9.8). Podłoża lipidowe o niskich temp turach topnienia szybko ulegają deformacji, dając szybsze działanie leczni

Tabela 9.8

Niektóre właściwości ważniejszych lipofilowych podłoży czopkowych

Im większa powierzchnia styku stopionego podłoża i ściślejszy jego kon* z błoną śluzową, tym lepiej i w większej ilości wchłonąć się może obe w nim substancja lecznicza. Kontakt podłoża z błoną śluzową i zasiąg j* rozprzestrzeniania się w odbytnicy ułatwiają dodane do podłoża substancje powierzchniowo czynne.

Typ podłoża decyduje o kierunku wchłaniania. Olej kakaowy i podłoi rozpuszczalne w wodzie rozprzestrzeniają się po całej odbytnicy, tak że wchłanianie odbywa się zarówno przez żyłę główną dolną z pominięciem wątroby, jak i inne żyły, które odprowadzają substancję leczniczą do wątroby. Podłoża typu trigliccrydowcgo, zwłaszcza z dodatkiem emulgatorów (Wite-sol), pozostają w dolnej części odbytnicy tak, że wchłanianie odbywa się prawie wyłącznie przez żyłę główną dolną.

180 Zarys biofarmacji

Przyjjnuje się na ogół, że substancje hydrofilowe są lepiej wchłaniane D podłoży lipidowych, natomiast lipofilowe z podłoży hydrofilowych.

(Przeniesienie substancji leczniczej z podłoża lipidowego do wodnego środowiska, jakim są płyny ustrojowe, można przedstawić:

Podłoże Ciecz w czopkowe odbytnicy

Płyny

Szybkość tego procesu zależy od rozpuszczalności substancji leczniczej w podłożu oraz w wodzie.

W przypadku substancji leczniczej, dobrze rozpuszczalnej w lipidach, n słabo rozpuszczalnej w wodzie, jej uwolnienie poprzedza rozpuszczenie •ię w podłożu lipidowym, a następnie dyfuzja rozpuszczonych cząsteczek przez barierę lipid/woda do cieczy w odbytnicy. Ponieważ szybkość dyfuzji cząsteczek w podłożu zależy od jego lepkości w odbytnicy, podłoża lipo-(ilowe, wykazujące stosunkowo dużą lepkość są mniej przydatne wówczas, gdy wymagane jest szybkie działanie. Etapem określającym szybkość wchłaniania jest jednak szybkość rozpuszczania się substancji leczniczej w środowisku wodnym.

W przypadku, gdy substancja lecznicza jest dobrze rozpuszczalna w wodzie, a nie rozpuszcza się w podłożu tłuszczowym (znajduje się w nim w postaci zawieszonych cząstek stałych), w czasie topnienia podłoża w odbytnicy następuje sedymentacja tych cząstek połączona z ich mechanicznym transportem do powierzchni graniczącej z cieczą odbytnicy. Ten proces określać będzie szybkość wchłaniania substancji leczniczej.

Zmniejszenie wielkości cząstek przyspiesza na ogół uwalnianie substancji leczniczej z postaci leku. W przypadku jednak cząstek stałych, zawieszonych w podłożu lipidowym, decyzja o zastosowaniu rozdrobnienia zależy od rozpuszczalności substancji leczniczej w wodzie.

W przypadku, gdy etapem określającym szybkość wchłaniania jest sedymentacja cząstek stałych w podłożu, proces ten będzie przebiegać szybciej im są one większe; cząstki takie szybciej osiągną powierzchnię graniczącą ze środowiskiem wodnym. Łatwo rozpuszczalne w wodzie sole (np. benzoesan sodu, salicylan sodu, sól sodowa fenobarbitalu) szybko przechodzą do roztworu i zmniejszanie wielkości cząstek w tym przypadku nie jest wskazane.

Dla substancji trudno rozpuszczalnych w wodzie, a dobrze rozpuszczalnych w podłożu lipidowym (np. kwas benzoesowy) etapem decydującym o szybkości wchłaniania jest szybkość rozpuszczania w wodzie. Zwiększenie powierzchni właściwej cząstek (w wyniku lepszego rozdrobnienia) zapewnia zwiększenie szybkości rozpuszczania, chociaż wielkość cząstek nie jest czynnikiem aż tak decydującym o szybkości uwalniania, jak w przypadku soli (ryc. 9.37).

W przypadku użycia podłoży hydrofilowych rozpuszczalnych w wodzie mała objętość cieczy w odbytnicy może powodować, że rozpuszczanie

Pozanaczymotoe podawanie leków 181