skan143

Nie jest jasne, czy mechanizmy rozszerzenia naczyń, obrzęku i innych objawów zapalenia neurogennego (występujących po drażnieniu antydro-mowym włókien czuciowych) ograniczają się tylko do procesów miejscowych, czy też w ich patogenezie ma znaczenie także ośrodkowy układ nerwowy. Za tym drugim przypuszczeniem przemawiają pośrednio niektóre obserwacje kliniczne, m.in. zaostrzenie w warunkach emocji przebiegu niektórych zapalnych chorób skórnych, np. pewnych postaci wyprysku (łac. eczema), a także możliwość wywołania, drogą sugestii, rumienia i obrzęku skóry w warunkach hipnozy.

Zjawisko zmian naczyniowych wywoływanych drażnieniem antydromo-wymi impulsami przewodzonymi przez włókna typu C dowodzi, iż przynajmniej niektóre neurony określane jako aferentne mogą wykazywać właściwości przypisywane neuronom eferentnym. Zagadnienie to wymaga dalszych badań, które zapewne doprowadzą do głębokiej rewizji poglądów na czynność układu nerwowego.

5.9.

Ból w przebiegu zapalenia

W przebiegu procesu zapalnego pojawia się na ogół wrażenie bólu: odpowiedź nocyceptorów na działanie czynnika uszkadzającego jest zwykle szybka. Czynnikami wywołującymi pobudzenie nocyceptorów (depolaryzację czuciowych zakończeń bólowych) są:

1)    tworzone w ognisku zapalnym kininy (głównie bradykinina);

2)    pochodzące ze zniszczonych komórek jony potasowe (stężenie tych jonów wewnątrz komórek jest około 40-krotnie wyższe w porównaniu z ich stężeniem w płynie zewnątrzkomórkowym; zwiększenie stężenia jonów potasu w płynie zewnątrzkomórkowym depolaryzuje błonę komórkową);

3)    działanie uwolnionych z ziarnistości granulocytarnych enzymów li-zosomalnych trawiących tkankę (a wraz z nią i zakończenia nocyceptyw-ne);

4)    mediatory odczynu zapalnego (histamina, serotonina, liczne peptydy i in.), jeżeli nawet - same przez się - nie wywołują depolaryzacji zakończeń nocyceptywnych, to wywierają pewne działanie modulatorowe, uwrażliwiając zakończenia czucia bólu;

5)    zwiększone stężenie jonów wodorowych w wysięku zapalnym; poza Wspomnianym wyżej zakwaszeniem tkanki wynikającym z miejscowej hi-poksji (por. rozdz. 5.6), jony wodorowe pochodzą z rozpadłych komórek: pH Wnętrza komórek, zwłaszcza mitochondriów. jest w warunkach prawidłowych niższe w porównaniu z pH płynu zewnątrzkomórkow'ego.