Tablica Mendelejewa 4

PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNYCH RÓŻNYCH PIERWIASTKÓW

Przejawy prawa okresowości

Zagadnienie	Charakter zależności	Przykłady
Właściwości pierwiastków rozważane w funkcji ich liczb atomowych	zmiany nie są ani monofoniczne ani losowe, lecz okresowe	objętośó molowa pierwiastka, energia jonizacji — wielokrotnie osiągają maksimum 1 i wielokrotnie przechodzą przez minimum
Właściwości pierwiastków wybranej grupy układu okresowego	rozważane pierwiastki wykazują podobne cechy	litowce —jednowartościowe, lekkie metale, | reagują z wodą; azotowce — tworzą wodorki i typu XH3, są najwyżej pięciowartościowe
	zmiany przy przesuwaniu się w dół grupy są monofoniczne	temperatura wrzenia helowców rośnie podczas przesuwania się w dół grupy; skłonność do ’ tworzenia łańcuchów atomów i trwałość wodorków maleje od węgla do ołowiu
Właściwości pierwiastków umieszczonych w sąsiednich grupach	zmiany w obu grupach następują w tym samym kierunku	litowce i wapniowce: przy przesuwaniu się 1 w dół grupy rośnie reaktywność; tlenowce i fluorowce: reaktywność maleje; | pierwiastki wszystkich grup: rośnie gęstość 1

Inne ciekawsze zależności w układzie okresowym

Zagadnienie	Pierwiastki podobne		Przykłady
Grupy główne i poboczne	pierwiastki grup 2-7, (zwłaszcza należące do czwartego okresu u.o.)	pierwiastki grup o numerze większym o 10 (tzn. grupy 12-17)	grupa 2 (berylowce) i 12 (Zn, Cd, Hg): najwyżej^;dwu wartościowe, o przewadze cech zasadowych! (tylko Zn amfoteryczny, tak jak beryl)
			skand: właściwości łudząco podobne do glinu® |
			tytan i cyna: T1O2 i SnC>2 izomorficzne; TiCLt , i SnCl4 to lotne, dymiące ciecze, t.topn. odpowiednio -24°C i -33°C, t.wrz. 136°C i 114°C
			fosfor i wanad: tworzą lotne, reagujące z wodą j oksychlorki, XOCl3, izomorficzne wanadany i fosforany XC>4 i in. aniony, np. X40io^4-, XFg“ 4
			chrom i siarka: kwaśne krystaliczne Cr03, S03;1 chromiany i siarczany^J— tworzą izomorficzne 1 kryształy, istnieją trwałe C^O?^2- i S2O7^2-
			mangan i chlor: liczne stopnie utlenienia dochodzące do +7; Mn207 i CI2O7 to wybuchowe ciecze, które z wodą dają mocne kwasy
Podobień stwa ..hory zontalne”	cięższe pierwiastki bloku d	pierwiastki o liczbie atomowej większej lub mniejszej o 1	ruten, rod, pallad; platyna, osm, iryd: metale szlachetne („platynowce lekkie i ciężkie”)
	pierwiastki bloku/		lantanowce: łudząco podobne właściwości chemiczne, utrudniające nawet ich rozdział
Podobień stwa przekąt niowe	pierwiastki o liczbach atomowych 3, 4 i 5	pierwiastki sąsiadujące „po przekątnej” (w prawo i w dół)	lit i magnez — łatwo reagują z azotem; beryl i glin: lekkie, reaktywne metale (ale pasy^l wują w HN03), tlenki amfoteryczne; bor i krzem:« kruche czarne ciała stałe, tworzą szkłotwórcze | tlenki, polimeryczne aniony, liczne lotne wodorki