Untitled11(1)

ekonomii Walrasa. Rozróżnienie to znajduje zastosowa gospodarki ograniczonej przez wielkość popytu 2 może być ono zastosowane przy analizie współczesnego' mu”⁴². Wspomniałam już. że Kalecki odszedł od systemu w pracach ze schyłku lat trzydziestych.

Konstatacja Kornaia zamyka szkicowe omówienie efektu wydatków inwestycyjnych (procesu „wytwarzania w terminologii Kaleckiego). Ale inwestycje i „same wytwar po pewnym czasie, niezbędnym do wyprodukowania dó cyjnych („czas budowy” lub inaczej: okres dojrzewania „każda inwestycja powiększa zasób urządzeń kapitałowych”¹ na powiększeniu zasobu kapitału trwałego polega „druga;.: westycji. czyli produkcyjny efekt wydatków inwestycyjnych, w Kaleckiego — czynnik sprawczy zahamowania, a wreszcie i ekspansji gospodarczej.

Podwójną rolę wydatków inwestycyjnych lapidar O. Lange (tłumacząc „mechanikę modelu Kaleckiego”): „K stycja powiększa popyt i zachęca do nowych inwestycji, cześnie każda inwestycja zwiększa kapitał i zniechęca doj inwestycji. W wyniku gry tych przeciwstawnych sił pov o 4 fazach...”⁴³ Jak zobaczymy — najpierw „w gospodarce trendu”. A konkluzja? „Tragedia inwestycji polega na tym,' łują kryzysy, ponieważ są pożyteczne. Niewątpliwie wiele osó teorię za paradoksalną. Paradoksalna jest jednak nie teo~ przedmiot — gospodarka kapitalistyczna”². Takimi sło lecki kończył artykuł z 1937 r., a także jeden ze szkiców zbio in the Theory of Economic Fluctuations, London 1939 (nie czony w całości w Dziełach).

179.

^Jj O Lange Wykłady o modelu.... w: Dzieła, toni 1. ed. cit., s.

. . _westia ostatnia (choć kluczowa w^r teorii Kaleckiego). ^resz^clt' _wy_Wołuja wahania koniunktury, to nasuwa się ^inVVC vnniki wyznaczające wielkość samych inwestycji, tym

_ _{i 1(l}.___

ps^ta^^c ° padł wy®odnv dla teoretyków pogląd ekonomii neo-oszczędności rządzą inwestycjami”. Został obalony

kJ*sy^anej'._em ’_że ^mówienia inwestycyjne kapitalistycznych przed-«W*^rdzC _m0gą rosnąć łub maleć niezależnie od posiadanych zaso-"^Tansowych. Tym się tłumaczy, że czynniki określające decyzje I*®* _t“ :_ne zajmują naczelne miejsce w „nowej ekonomii” - po-jlTwej teorii dochodu narodowego.

™ ^ artykule Dlaczego ekonomia nie jest nauką ścisłą (1964 r.) Kalecki pisał: „Można stawiać różne hipotezy co do czynników wyznaczających decyzje inwestycyjne. Trudno jednak znaleźć potwierdzenie jednej z nich przez analizę danych statystycznych, gdyż żadna hipoteza nie znajduje całkowitego potwierdzenia na skutek perturbacji, które nie dają się wyeliminować w ten sposób, jak to się dzieje w eksperymencie fizycznym" ^{2 3}.

Lektura prac Kaleckiego odsłania kłopoty z funkcją decyzji inwestycyjnych. Świadczą o tym co najmniej dwukrotne modyfikacje koncepcji przedstawionej w Próbie teorii koniunktury (1933 r.) przy jednoczesnej jakby niemożności odstąpienia od tej właśnie koncepcji - ostatecznie chyba najlepszej w twórczości Kaleckiego (a rzecz dotyczy nie tyle koncepcji trendu, bo trend w Próbie... w ogóle nie występuje, ile cyklu). Modyfikacje wynikały z dążenia Kaleckiego do zbudowania takiej funkcji inwestycji (równania wyjaśniającego inwestycje lub decyzje inwestycyjne), której charakter zapewnia nie ⁰ cykliczne wahania, ale i długofalowy trend ^4f>. Pierwsza próba 0 ^e8° rozwiązania została przedstawiona w Studies in Economic dynom ł*    ‘ powtórzona z niewielkimi zmianami w Teorii

okieśi* ' ^sospo^^arc:ei (1954 r.); ostatnia próba — którą sarn autor ¹ J^ako „...może nie najlepsze, ale w każdym razie nowe po-^4S M K l

1*8$, s. 2X4 ^{3 CC 1} hlac:eU° ekonomia nie jest nauką ścisłą, w: Dzielą, tom. 5. Warszawa

1

² J. Kornai Siedobór n gospodarce, Warszawa 1985. s. 457 - 458. K ..Natomiast w gospodarce socjalistycznej [...) rozróżnienie to ma zd~ rzędne. Wśród firm dominuje dostosowanie «ilościowe» nie dlatego, że ceny sztywne, ale dlatego, że oddziaływanie cen jest nieznaczne". (Ibid., s. 458). I inaczej. W Teorii dynamiki gospodarczej pisa); „Jest rzeczywiście apologeci kapitalizmu uważają zazwyczaj «mechanizm cenowy» z® systemu kapitalistycznego, gdy tymczasem giętkość cen okazuje się cha cechą gospodarki socjalistycznej". Teoria dynamiki gospodarczej, w: Dzieła,t s. 265.

⁴⁴ M. Kalecki Teoria cyklu.... w: Dzieła, tom 1. ed. cit.. s. 308 ^ora2

2

Kol

a*/®⁰ trzech"^{e U}^^C’^a iTnkcji decyzji inwestycyjnych komentuje J. Steindl w: Kilka ^a,to_m t    ^{leo, :}‘ cyklu koniunkturalnego Michała Kaleckiego, w: M. Kalecki

3

®^-603 * ^Cl>' *    ‘ 644. Zob. też inne komentarze J. Steindla. ibid., s. 582-283