Untitled18(1)

z rzeczywistością" . A jednak Kalecki usiłował weryfiko -model. Można przypuszczać, iż próby te me były zbyt udane^

O. Lange tak oto kończył recenzję pracy Kałeckiego z 1939 _r l ^S1°t0 in the Theory of Economic Fluctualions): „.-.doprowadza ft do sprawy traktowania przez M. Kałeckiego danych statyst ° ^ Kierowany żarliwym pragnieniem uzyskania konkretnych w ^ liczbowych. M. Kalecki w swoim sposobie obchodzenia się ₂ 1™ . łem statystycznym wykazuje śmiałość zapierającą niekiedy odd”¹" w piersi bardziej statystycznie oględnych czytelników. Toteż ^ sowania statystyczne należy często traktować raczej jako ilustra^ omawianych teorii i proponowanych metod niż jako ustalenie d nitywnych wyników ilościowych. Niemniej jednak w niczym to •¹ osłabia analizy teoretycznej M. Kałeckiego”⁸⁰. Słuszna to, oczywiście konkluzja.

Być może pod wpływem krytycznych uwag O. Langego (z 1941 _rj Kalecki w przedmowie do Teorii dynamiki... wyznaje (1952 r.): „...w tei książce analiza statystyczna służy raczej do wykazania, że zależność uzyskane w sposób teoretyczny są wiarygodne, niż do wyznaczania najbardziej prawdopodobnych współczynników tych zależności. Mamy nadzieję, że środki ostrożności przedsięwzięte przy stosowaniu naszych prostych narzędzi statystycznych [...] są wystarczające dla uzyskania pierwszych przybliżeń ilustrujących naszą teorię”⁸¹.

Bliższe

kturalo¹

Kolejna sprawa. Wspomniałam, że w Teorii dynamiki... Kalecki uwzględnił zmiany zapasów w cyklu koniunkturalnym („inwestycje w zapasach”). Przyczyny tej modyfikacji modelu cyklu tłumaczy ciekawie O. Lange; przytoczę więc dłuższy fragment z jego wykładów (1958 r.): „...powstaje pytanie, dlaczego Kalecki zmienił swój pierwotny model. Wiąże się to z pewną właściwością cyklu koniunkturalnego w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, na którą zaczęto zwracać uwagę w literaturze ekonomicznej, wkrótce po ukazaniu sif pierwszej wersji teorii Kałeckiego. W Stanach Zjednoczonych szc golną rolę w przebiegu cyklu koniunkturalnego odgrywają zapasy towarów, tj. czynnik, który ma mniejsze znaczenie w Europie

badania wykazują, że w Stanach Zjednoczonych cykle komuń

pechy charakterystyczne niż np. we Francji lub Anglii, cyklach koniunkturalnych w krajach europejskich miano 'na myśli cykle ośmio-dziesięcioletnie, które wiązano z cyk-okresów odnowy kapitału trwałego. Siąd również wynikało, -tny model Kałeckiego prowadzi! właściwie do cyklu ośmio-

,amerykańskiej literaturze ekonomicznej po drugiej wojnie zaczęto zajmować się cyklami krótszymi [tzw. małe cykle i wysunięto tezę, że okres cyklu trwa w rzeczywistości od 3 do ] w ciągu wielkiego cyklu ośmio-dziesięcioletniego występują trzy mniejsze cykle koniunkturalne o okresie trzy-cztero-Iktóre nakładają się na cykl duży.

‘awienie się w Ameryce cykli dodatkowych o okresie trzy-•tnim według większości teorii wiąże się z akumulacją i ubyt--pasów. Gdy zapasy wzrastają ponad ustalone normy, nastę-thejszenie się zamówień i produkcji aż do czasu wyczerpania sów. Wówczas z kolei następuje wzrost zamówień i ożywienie ‘ ęji itd.

przebieg koniunktury gospodarczej składają się zatem dwa 'reprodukcji: proces odnowy kapitału trwałego prowadzący do desięcioletnich cykli oraz proces reprodukcji zapasów ma-ych i towarowych, który powoduje powstanie cykli trzv-czte-

cki modyfikując stworzoną przez siebie teorię, chciał wmon-w swój pierwotny model cykle zapasów towarowych i dać na pytanie, w jaki sposób reprodukcja zapasów materia-i towarowych wpływa na proces rozwoju gospodarczego, tacie jednak nowa wersja modelu Kałeckiego nie daje odporna to pytanie”⁸².

ńeż R. G. D. Allen krytycznie ocenił modyfikacje w sfor-^u późniejszej wersji modelu Kałeckiego, pisząc: „Zmian tych a uważać za ulepszenie”⁸³. Zarówno Lange, jak i Allen byli sluii że „...pierwotny model Kałeckiego daleki był od realiz-°dznaczal się tym. że prosto i jasno przedstawiał siły działające ¹

., s. 184- 186.

105

1

t-ange Wykłady o modelu M. Kaleckieęio. w: Dzieła, tom i. ed. cii., D- Allen Ekonomia matematyczna, Warszawa 1961, s. 287.