Untitled8(1)

170 n. Klasyczna myśl ekonomia, Malthus i Marks

ekonomię polityczną jako traktującą o naturze, produkcji i podziale bogactĘ^— stawy ekonomii jako nauki spoczywają na czterech, samych przez się

^0czyH»

zasadach, a zadaniem ekonomisty jest rozwinięcie trafnej terminologii i kieról^H regułami logiki, tak ażeby jego wnioski odpowiadały przyjętym przesłankom7*¹' uważał, że ekonomiści marnowali czas, starając się zebrać więcej informacji g||H nych, i że powinni skierować swoje wysiłki na ulepszenie logicznej spójności ekonomicznej:

przesłanki (ekonomisty) składają się z bardzo niewielu ogólnych twierdzeń jgj obserwacji lub świadomości, niemal nie wymagających dowodu lub nawet formatu-', stwierdzenia, które niemal każdy człowiek, jak tylko je usłyszy, uzna za dobrze znane jv '» myślom, lub co najmniej za zawarte w swojej poprzedniej wiedzy; a wnioski przez _nit wysnuwane są niemal tak ogólne jak też, jeśli rozumował poprawnie, tak pewne jak j_c przesłanki³

Cztery elementarne według Seniora podstawy ekonomii jako nauki to: (1) zasac, racjonalności, polegająca na tym, że ludzie są racjonalni, umieją kalkulować i ze usiłuj osiągnąć bogactwo przy minimum wyrzeczeń; (2) maltuzjańska doktryna ludnościos, (3) zasada malejących przychodów w rolnictwie; i (4) zasada historycznie rosnący; przychodów w przemyśle. Taki pogląd na ekonomię jako dyscyplinę czysto dedukcyjc miał ważne konsekwencje dla dalszego rozwoju teorii ekonomicznej. Zanim jedni zbadamy te konsekwencje, przyjrzymy się innemu interesującemu aspektowi stanowi ! metodologicznego Seniora.

Senior był jednym z pierwszych ekonomistów, którzy utrzymywali, że ekonom powinna być nauką pozytywną. Senior sądził, że ekonomista jako naukowiec powir* starać się rozróżniać między sądami normatywnymi a pozytywną analizą ekonomiczni Jednym z przykładów tego poglądu w systemie Seniora jest jego rozróżnienie międ? (1) powszechnymi prawami rządzącymi charakterem i wytwarzaniem bogactwa a (2) 2 darni rządzącymi podziałem dochodu, które pozostają w określonym stosunku szczególnych zwyczajów i struktury instytucjonalnej danej gospodarki. J.S. później z tego rozróżnienia między prawami produkcji i podziału kamień swojego systemu. Senior utrzymywał, że ekonomista jako naukowiec może ^vvs^^aZ^j^> konsekwencje różnych działań ekonomicznych lub na możliwe środki osiągania ^ danych celów, byleby nie opuszczał pola pozytywnej analizy naukowej i nie sądów wartościujących na temat pożądanych kierunków działania. Mówiąc P° ekonomista powinien zajmować się tym, co jest, a nie tym, co być powinnajp (ekonomistyj bez względu na to, jak dalece są ogólne i prawdziwe, nie upowaŻflHĘn dodania choćby jednej zgłoski porady⁴.    _r_ nu

■jffi

ad

niepomyślne skutki dla ekonomii postricardiańskiej. Sprzeczności między teofl,

Akceptacja metodologii, którą praktykował Ricardo, a objaśniał ^e

²    W. Nassau Senior. New York 1951, s. 1.

³    Ibidem, s. 2—3.

.4/1 Outline of the Science of Political Econuniy,

trzy*¹¹³¹¹ • ^ ^ _sposobów oceny adekwatności teorii jest poddanie testowi jej zdolności do p Jedny^nją _prZy_SZtości. Ekonomia ricardiańska, pomimo swojej abstrakcyjnej formy, prze"¹ ^_o‘_nriUj₀wana w celu dostarczania rozwiązań aktualnych kwestii polityczno-^Z°^S nodarczych; dlatego stworzyła ona pewne prognozy, które można było testować ,gosp° pnrównuiac te prognozy z materiałem empirycznym, możemy wykryć

_e ujawniły się w latach trzydziestych i czterdziestych XIX w., zostały _vvistości4- \    ^ ignorowane; a pomimo że dowody empiryczne przeczyły wielu

_w dużej ¹¹¹¹ esłankom systemu teoretycznego Ricardo, ekonomiści z uporem P^⁵¹³!⁰!; modelu ricardiańskiego.

empiiy^n    ekonomii ricardiańskiej. Ażeby dojść do tego, zajmiemy się trak-

^waniem z pozycji postricardiańskiej pewnych podstawowych treści teorii ortodoksyjnej, °maltuzjańskiej teorii ludności, doktryny funduszu płac, malejących przychodów i renty, Ura" spadkowej tendencji stopy zysków w czasie.

Maltuzjańska teoria ludności

W okresie po opublikowaniu Zasad Ricardo, ekonomiści zatroskani głęboko problemem ludności, zaczęli sugerować, że jedynym sposobem uniknięcia przerażających konsekwencji przeludnienia zapowiadanego przez teorię Malthusa byłoby stosowanie w rodzinach pewnego rodzaju antykoncepcji. Wnioski te formułowano zawsze ostrożnie, ze względu na ostrą reakcję, jaką antykoncepcja wywoływała ze strony Kościoła i opinii publicznej. Istnieje pod dostatkiem dowodów na to, że czołowi ekonomiści tego okresu, z wyjątkiem McCullocha, w swoich prywatnych poglądach sprzyjali pewnym fonnom antykoncepcji, ale w swoich publicznych wypowiedziach popierających antykoncepcję byli ostrożni.

Typowym przykładem ekonomisty owej epoki, jednocześnie akceptującym i od-reucającym maltuzjańską teorię ludności, był Nassau Senior. Mimo iż w 1836 r.

*⁾°VV^"!^no^^c* ^ros*^a szybciej niż ludność.

arakteryzował tę teorię jako jeden z filarów, na którym wspiera się nauka ekonomii, to ¹ Majm'^e'^{C wcze}^ⁿ'^ej- ^w 1829 r., opublikował swoją korespondencję przeprowadzoną usem, razem ze swoimi wykładami wygłoszonymi rok wcześniej, w których _WaDst^^le.k'^vest'^onował wniosek Malthusa. że ludność wykazuje tendencję do szybszego z podaż żywności. Zdaniem Seniora, doświadczenie historyczne wskazywało, że

c 1 e_ment^r' p^arC**^{a 11 s}^'^m schemacie analitycznym teoria ludności Malthusa stanowiła istotny ^wVjaśnicni >^ICt™° ^tw*^erc*^z^ ^ze jednym z ważniejszych celów ekonomii powinno być ^Cz-^Vnnikam' ^CZ^ⁿⁿ'^®^w określających podział dochodu, i był szczególnie zainteresowany P^rob|_Cm / . ^°^w°dującymi zmiany podziału dochodu w czasie. Ricardo rozwiązał ten renty ,1    rezydualnej teorii podziału dochodu. Krańcowa uprawa nie przynoszą-

• “'‘U Wedlu o    ------„a    _ruv, jv.„

' ^dl!»eg0 " ^teor'i Malthusa na poziomic odpowiadającym minimum egzystencji

^w tym p_Unkej^S & W^^so^⁰^ renty; reszta produktu składa się z płac i zysków. To właśnie ^Ustalan_a f ^teoi'a Malthusa odgrywa kluczową rolę. Długookresowa stawka płacy jest

' ^toWar^y_S/,\‘^{! resz}tę można łatwo podzielić między płace i zyski (por. rysunek 5.3 ^Cy ^niu tekst. 7nwip.rninrv nełne wviaśnienie ricardiańskiei teorii Dodziału