Zdjęcie0940 2

180 Anrla Janus-Sitarz

z udziałem znanych gwiazd ekranu, statystyki zanotowały wzrost sprzedaży książek w kraju. Nie pozostaje nam nic innego, jak wywierać nacisk na autorów programów telewizyjnych, by, lansując nowe gwiazdy, nie zapominali, że są odpowiedzialni za kreowanie wzorców osobowych. Idol z książką pod pachą może zrobić więcej dobrego niż iiiejeden program kulturalno-ipśWiatowy.

JAK STWARZAĆ SYTUACJE ÓTYWUJĄCE DO CZYTANIA?

Najważniejsze zadanie polonisty to stworzyć sytuację motywującą do czytania każdej lektury. Czas na taką sytuację motywującą musi nauczyciel uwzględnić w planie zajęć co najmniej dwa, trzy tygodnie przed lekq'ami poświęconymi omawianiu lektury. Ta sytuacja musi zaciekawiać, wciągać uczniów w tematykę, wskazywać możliwość odnalezienia w książce odpowiedzi na ich pytania i problemy.

Nie ma jednej uniwersalnej metody, jak taką sytuaq'ę stwarzać; zależy to bowiem, po pierwsze, od specyfiki lektury a po drugie -od specyfiki zespołu klasowego, od znajomości potrzeb i zainteresowań konkretnych uczniów. Ogromnie ważne jest zaangażowanie emocjonalne bądź intelektualne uczniów przed spotkaniem z książką. Służyć mogą temu np. następujące działania:

• Przeprowadź ankietę wśród kilku osób z pokolenia Twoich rodziców | dziadków oraz wśród swoich rówieśników (a także osób starszych o rok lub dwa lata). Zapytaj, czy przeczytali „Potop", czy im się podobał, co zrobiło na nićh największe umienie. Porównaj odpowiedzi trzech pokoleń. Sformułuj wnioski ze swoich badań.

Można także zaintrygować lekturą przez przytoczenie wspomnień ludzi, na których te książki wywarły ogromny wpływ. ¹ nem dobiegły mnie dziwne odgłosy z sąsiedniego pokoju. Uchyliłem drzwi i zobaczyłem dwóch młodych mężczyzn klęczących naprzeciwko siebie. Walili głową o podłogę, potem na: raz, dwa, trzy! podnosili głowy i przedrzeźniali się wzajemnie, wykrzywiając się jak najpotwomiej. Była to walka na miny, aż do zupełnego zniszczenia przeciwnika, aż do miny, na którą nie było już żadnej kontrminy. Wszystkie miny były w niej dozwolone: miny osobiste, intymne i seksualne, miny zawodowe, polityczne i ideologiczne, miny państwowe i miny historyczne. Mina dziewicy i pederasty, i mina młodego małżonka, mina patrioty i mina zdrajcy, mina liberała i mina lewicowca, mina Churchilla i mina Hitlera, mina Ojca, mina Króla i mina Pana Boga. [...]

Jednym z tych dwóch młodych ludzi walczących na miny w Warszawie w roku 1942 był powieściopisarz Jerzy Andrzejewski, drugim poeta Czesław Miłosz.[...j Już wtedy byli opętani Gombrowiczem. Nie tylko oni dwaj. Było już nas wtedy kilkudziesięciu zarażonych Gombrowiczem, albo mówiąc ściśle, zarażonych Ferdydurke''¹.

• Tak z kolei pierwsi czytelnicy odbierali Łudzi bezdomnych:

„Dzisiejsze pokolenie nie rozumie, nie może zrozumieć wrażenia, które uczyniła ta powieść Nie była to tylko piękna, wspaniała książka. Była to ewangelia, dosłownie „Zwiastowanie Dobrą Nowiny"! Był to Czyn! (...) Nie czytaliśmy jej, tylko wchłanialiśmy ją, jak pielgrzym wodę źródlaną wchłania, znużony długą wędrówką. Każdy z nas kochał Joasię. I wszystkie Joasie pisać zaczęły pamiętniki na temat swojego każda Judyma"^{2 3}.

| A tak Jan Józef Szczepański w opowiadaniu - eseju W służbie Wielkiego Armatora rozpoczyna wspomnienia o wpływie lektury Lorda Jima na swoje życie i postawę ludzi mu bliskich:

„Wrażenia tej pierwszej lektury nie potrafię dokładnie odtworzyć Musiało być duże albo jakieś dziwne - niepokojące — skoro wracałem do książki kilkakrotnie, zawsze w okoliczno-

1

Na przykład znawca literatury i teatru, Jan Kott tak wspomina wpływ Ferdydurke na młodych czytelników:

„W zimie 1942, w [...] okupowanej Warszawie, zostałem zaproszony przez młodą aktorkę na całonocne przyjęcie. Nad ra-

2

   J. Kott Gfba i grymas, „Dialog” 1982, nr 3, s. 108.

3

   S. Posner w pracy: Stefan Żeromski Charakterystyka w świetle wspomnień, Warszawa 1926, s. 21, przedruk: H. Markiewicz |Ludzie bezdomnijj Stefana Żeromskiego, Warszawa 1963, s. 103.