zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (186)

Hiperkatalcksa - powiększenie ostatniej stopy wersu lub członu wersowego o jedną sylabę nieakceptowaną; W metryce antycznej mianem hiperkataleksy określa się przedłużenie ostatniej stopy wersu (lub członu wersowego) o jedną sylabę krótką. Hiperkatalcksa dotyczyła tylko tych spośród stóp metrycznych, które zakończone były sylabą długą.

W polskim wierszu sylabotonicznym hiperkaialeksa to dodanie dodatkowej sylaby nieakcentowanej do ostatniej stopy wersu lub p rzedśred n i ó wko w ej części wersu. Zjawisko to dotyczy tylko tych stóp, które zakończone są sylabą akcentowaną, czyli anapes tu i j amb u.    ':

26. Przestrzeń w dziele literackim

Stylizacja archaiczna - jest rodzajem stylizacji językowej polegającej na wprowadzeniu do utworu literackiego archaicznych elementów słownictwa, rzadziej form gramatycznych lub konstrukcji składniowych. W wypadku braku zabytków’ dokumentujących dawne formy (np. dla polszczyzny sprzed XII w.) celom stylizacji archaicznej mogą służyć elementy gwarowe lub pochodzące z języka dawnych epok. Problem archaizacji języka nabrał znaczenia z rozwojem powieści historycznej i

wzrostem tendencji realistycznych w literaturze. W literaturze polskiej rozkwit tego

.....

uworu literackiego (lub do innej

różnych poziomów

języka: fonetyk:, leksyk:, drazecloc-:. meraioryki. Występuje silniej w dialogach, słabiej w r.arrscu >•' X\ 7/ ;**. ćislykryzacjepojau -ar.- się w utworach satyrycznych i tekstach widowisk teatralnych. Sastępnie w XVIII w. Wojciech Bogusławski w sztuce "Cud mniemany, czyi: fcrakow iacy i górale" •. prowadza na scenę iud mówiący gwarą w okresie Młode; Polski. Łączy się ze zjaw:>k:em ludomar.r np. W. Reymonta "Chłopi". W literaturze polskie' są ory ćialekr/zowane w całości (np. "Na skalnym Podhalu" 1C. Tetmajera i lub tylko •• partiach dialogowych (np. "Placówka" Bolesława Prusa). Celem stylizacji gwarowej jest charakterystyka środowiska wiejskiego lub bohaterów utworu oraz odtwarzanie koloryiu lokalnego.

28. Technika punktów widzenia - żaden z punktów' widzenia nie jest nadrzędny wobec drugiego; W rozwoju powieści zauważyć można wzrastanie roli mowy pozornie zależnej oraz zabiegów powodujących, że narrator abstrakcyjny traci centralną pozycję w narracji. Ograniczenie wszechwiedzy i kompetencji narratora dokonuje się np. poprzez umieszczenie zdarzeń w świadomości jednej lub kilku p o $ t a c i, co pozwala na przedstawienie ich z wielu punktów widzenia (ang. point of view). Opowiadana historia nie jest dana czytelnikowi jako gotowa, uporządkowana, zawierająca oceny relacja narratora, wymaga natomiast siedzenia wypowiedzi i opinii wielu postaci, rekonstrukcji zdarzeń i oceny dokonywanej przez samego czytelnika (np. w powieści Josepha Conrada pt. Lord Jim). Zmienia się rota narratora, który oddaje glos postaciom, unika komentarza, ogranicza się do inscenizacyjnych wskazówek sygnalizujących sytuacje, w których mają miejsce