Łacina str� 93

Indicativus futuri exacti:

coepćro, coeperis, cocpcrit meminćro, memineris, meminerit odero, odćris, oderit

Coniunctivus perfecti:

coeperim, coepćris, coeperit meminerim, memineris, meminerit odćrim, oderis, oderit

Coniunctivus plusquampcrfecti:

coepissem, coepisses, coepisset mcminissem, meminisses, meminisset odissem, odisses, odisset

Impcrativus: memento! pamiętaj! mementote! pamiętajcie!

Uwaga. W podręczniku nie przedstawiono całej gramatyki łacińskiej ze względu na ograniczony czas lektoratu. Pragniemy jednak zwrócić uwagę na pewne formy i konstrukcje, aby student mógł uzupełnić sobie wiadomości własną pracą.

Supinum

Supinum jest rzeczownikiem odczasownikowym. Występuje tylko w dwóch przypadkach: w acc. z zakończeniem na -urn i w abl. z zakończeniem na -u. Supinum na -um łączy się tylko z czasownikami wyrażającymi ruch dla oznaczenia celu, np.:

Laudatum wnitis?    Przychodzicie, aby chwalić?

Legati gratulatum venerunt. Posłowie przybyli, aby winszować (z powinszowaniem).

Supinum na -u występuje przy niektórych przymiotnikach, np.:

horribilis visu    straszny do oglądania

facile factu    łatwe do wykonania

iucmdum auditu    przyjemne do słuchania

Supinum jest formą podstawową czasownika, podawaną w słownikach jako ostatnia forma. Od supinum tworzy się participium perfecti passivi przez dodanie do tematu supini końcówek przymiotnikowych -us, -a, -um.

narrat-us, -a, -um    - opowiedziany, -a, -e

monit-us, -a, -um    - upomniany, -a, -e

lectus, -a, -um    - czytany, przeczytany, -a, -c

audit-us, -a, -um - słuchany, usłyszany, -a, -e

Participium futuri activi - imiesłów strony czynnej czasu przyszłego tworzy się od tematu participium perfecti passivi:

narrat-urus, -a, -um - mający opowiadać monit-urus, -a, -um - mający upominać lect-urus, -a, -um - mający czytać audit-urus, -a, -um - mający słuchać

Participium futuri activi w połączeniu z formami słowa posiłkowego esse tworzy tak zwaną koniugację omowną czynną - coniugatio periphrastlca activa, która wyraża czynność zamierzoną.

Hunc librum lecturus sum. Mam zamiar (chęć) czytać tę książkę. Romani helium gesturi erant. Rzymianie mieli zamiar prowadzić wojnę.

Ćwiczenia

1.    Przetłumacz: Volo verslbus discendis cotidie memoriam meam cxcrccrc. Velim exerceas memoriam hoc modo! Cur illo consilio uti non vis? Cato censor bonus esse quam videri malebat. Non semper assecuti sumus, quac volueramus. Romani antiąui cum dignitate mori quam cum infamia viverc malcbant. In illo libro, qui Corpus iuris civilis inscribitur, legimus hacc: „Scrvi aut nascuntur aut fiunt. Nascuntur ex ancillis nostris, fiunt autem iure gentium, id cx captivitate, aut iure civili”. Sucbi per cxploratores compererant pontem a Romanis fićri. Socrates, cum facile posset educi c custodia, noluit. Non fiunt poetae, nascuntur. Recte odifnus errorem, quac avaritia vocatur. Fieri potest, ut quis id, quod sentit clóqui non possit. Epicurus voluptatcm summum bonum esse vult.

2.    Przetłumacz i zapamiętaj sentencje: Volenti non fit iniuria. Si vis pacem, para bellum! Si vis paccm, para pacem! Si vis amari, arna! Stultum facit fortuna, qucm vult perdere. Ilomincm te esse memento! Odcrint mc, dummódo metuant! Nemo fit casu bonus. Fiat lux! Nihil est difficTlc volcnti. Yolens nolens. Yolentem fata ducunt, nolentem trahunt. Idem vclle atquc

Chary bdin.