281

TYKIETA JĘZYKOWA

AŁGORZATA MARCJANIK

licja. Typy aktów etykiety językowej. - Struktura dialogowa. - Zróżnicowanie for-nojęzykowe. - Zróżnicowanie pragmatycznojęzykowe. - Tendencje rozwojowe polskiej ifkiety językowej w XX wieku. - Bibliografia

Definicja. Typy aktów etykiety językowej

Etykieta językowa, jako część etykiety ogólnej (nazywanej tradycyjnie również savoir-vivre, bon ton, kodeksem towarzyskim, zasadami dobrego wychowania), stanowi zbiór przyjętych w danej społeczności wzorów językowych zachowań grzecznościowych, zwyczajowo przyporządkowanych określonym sytuacjom pragmatycznym.

Polska etykieta językowa jest wyrazem aprobowanego społecznie modelu grzeczności, na który składają się dwie podstawowe normy:

1)    okazywanie szacunku partnerowi dialogu (zwłaszcza osobom starszym, kobietom, przełożonym, osobom pełniącym cieszące się społecznym prestiżem funkcje), z jednoczesnym umniejszaniem roli własnej osoby;

2)    przejawianie zainteresowania sprawami ważnymi dla partnera oraz jego najbliższej rodziny, głównie małżonka (zwłaszcza stanem zdrowia, działalnością zawodową, aktualnymi wydarzeniami rodzinnymi i zawodowymi).

Rozwinięciem tych norm są zasady bardziej szczegółowe, takie jak:

a)    zasada współodczuwania (w sytuacjach dla partnera i pomyślnych, i niepomyślnych),

b)    zasada aprobaty i życzliwości dla poczynań partnera,

c)    zasada demonstrowania chęci przebywania w towarzystwie partnera,

d)    zasada deklarowania pomocy partnerowi,

e)    zasada składania dowodów pamięci,

f)    zasada dyskrecji, obejmująca na ogół niektóre choroby partnera, jego życie intymne, wysokość dochodów itp.