griffin001

DEBORAH TANNEN: DIALEKTY RODZAJOWE

Tak więc rozmowa między kobietami i mężczyznami to komunikowanie się międzykulturowe¹. To proste stwierdzenie jest podstawowym założeniem książki Dobory Tanncn You Just Don’t Understand (Ty nic nie rozumiesz!), która podejmuje próbę wyjaśnienia, dlaczego mężczyźni i kobiety często mówią nic do siebie, lecz obok siebie. Tanncn jest profesorem językoznawstwa w Gcorgetown Univcrsity i bada styl konwersacyjny - nie. co ludzie mówią, lecz sposób, w jaki to mówią. W pierwszej książce poświęconej temu tematowi przedstawia mikroanalizę rozmowy sześciu przyjaciół rozmawiających ze sobą w czasie dwuipółgodzinnego obiadu z okazji Święta Dziękczynienia². Tannen rozpoczyna socjolingwistyczne studium cytatem z powieści Droga do Indii E. M. Forstera. „Jakaś pauza w nieodpowiednim miejscu, jakaś źle zrozumiana intonacja - i cala rozmowa szła na opak”³. Powieść Forstera pokazuje, jak ludzie dobrej woli wywodzący się z różnych kultur mogą nawzajem popełnić fatalny błąd we wzajemnej ocenie intencji. Tanncn twierdzi, że w procesie komunikacji między kobietami i mężczyznami nieustannie dochodzi do podobnych nieporozumień. Ich szkodliwe skutki mogą być jednak mniej ^{2 3}

widoczne, ponieważ obie strony za/w o mi nie uświadamiają sobie, że ue/r-.iiii. >. w- spotkaniu międzykulturowym. Pi ■ i • czając granice geograficzne, mamy domość, żc zaistnieje konieczność |.< zwyciężenia przepaści komunik.min-1 Jak zauważa Tanncn, nieświadomi*, i rozmowa z osobami pici przeciwni | «.. się z odmiennymi stylami konwi e ... , mi, może nas wpędzić w poważne im .| ty. Większość kobiet i mężczyzn nu . ... mic, żc „rozmowa na temat gnębi.). pt ich problemów" może jedynie |*.    .

sprawę, jeśli to właśnie odmienni •.(>.. • rozmowy stanowią sedno problemu Prace Tanncn cechuje obrazowo ■ _t zwalająca dodatkowo uwypuklić oh. , bie naturę konwcrsacyjnych stylów .. _v» czyzn i kobiet. Porównując styl ilil. _t. i dziewcząt z drugiej klasy, miała |»... cie, że patrzy na dyskurs „dwoili •i.,« nych gatunków”. Na przykład dwi. .1.1, czynki potrafiły usiąść wygodnii n ._t.. ciw siebie i prowadzić poważni) o- ... na temat znanych sobie ludzi / l 1 chłopcy na prośbę, by poro/mnw i.ili czymś poważnym” okazywali m. ).. 1 w ogóle na siebie nie patrzyli, sk.ilmll 11 matu na temat i rozmawiali o gt.i. I. . wodach. Te różnice stylistyczne n|.i'«. ifi,

•ę również w wypadku starszych dzieci. Iitnnen twierdzi, żc „przejście od szósto-Uusistów jest jak przeniesienie się na inną planetę"⁴. Nie ma żadnych dowodów na *i», że dorastając, wyrastamy / dzielących iws różnic. Badaczka opisuje dorosłe kotlety i mężczyzn „używających różnych •Łów pochodzących z różnych światów ', /resztą, kiedy posługują się podobnymi pojęciami, i tak są „nastawieni na różne r/ęstotliwości*’.

Międzykulturowe podejście Tannen różnic wynikających z rodzaju znaczą-«i» odbiega od badań feministycznych, wc-•Itiig których konwersacje między kobietami i mężczyznami odzwierciedlają próby iluminowania kobiet. Tannen przyjmuje, i style konwersacyjne mężczyzn i kobiet M równie prawomocne: „Usiłujemy uczci-ze sobą rozmawiać, lecz czasem wyda-H się, żc mówimy różnymi językami, 4 przynajmniej różnymi dialektami rodzącymi"⁵. Tannen nie wymyśliła samego (•ujęcia dialektu rodzajowego, ale ele-j«ncko wyraża ono głoszoną przez nią tc-•v że męski i kobiecy styl prowadzenia ihskursu lepiej uważać za odmienne dia-kkty kulturowe niż za lepszy bądź gorszy *t*osób wypowiadania się. Tannen jest hdmloma, że kategoryzowanie ludzi i ich Mnunikacji przy użyciu kryterium rodzaju jest obraźliwe dla wielu kobiet i męż-ny/n. Nikt z nas nie lubi wysłuchiwać, że Mówi jak typowa kobicta/typowy męż-MY/na". Każdy z nas uważa siebie za wynikową jednostkę. A jednak Tannen, kiadoma ryzyka, jakim jest umacnianie prusackiego redukcjonizmu, zgodnie • którym biologia jest nieuchronnym put/naczeniem, stanowczo obstaje przy •wirulżeniu, iż sposób naszego mówienia Nlcźy od rodzaju. ¹

Mimo tych niebezpieczeństw, włączam się do rozwijającego się dialogu na temat rodzaju i języka, bo ryzyko, jakie pociąga za sobą ignorowanie różnic, jest większe od niebezpieczeństwa związanego z ich definiowaniem⁶.

KIEDY HARRY POZNAŁ SALLY: ZDERZENIE DWÓCH KULTUR

Czy kobiety i mężczyźni naprawdę zamieszkują odrębne światy? Na poparcie tezy, iż różne sposoby mówienia kobiet i mężczyzn odzwierciedlają przynależność do odmiennych kultur, Tannen przywołuje dialog z The Accidental To-urisl Annę Tyler, Scen małżeńskich Ing-mara Bergmana, The Tempie ofMy Fami-liar Alice Walker, Strachu przed lataniem Eriki Jong i Crown Ups Julesa Feiffera. Za każdym razem, kiedy omawiam teorię Tanncn na zajęciach, studenci natychmiast przywołują konwersacje Billyego Crystala i Meg Ryan z filmu Roba Reinera z 1989 roku Kiedy Harry poznał Sally. W celu ilustracji postulowanych przez Tannen różnic między rodzajami posłużę się słowami Harry'ego i Sally. autorstwa scenarzystki Nory Ephron. Film zaczyna się sceną osiemnastogodzinnej wspólnej podróży do Nowego Jorku dwójki studentów widzących się po raz pierwszy w życiu. Harry chodzi na randki z Amandą, dobrą przyjaciółką Sally. Odmienne perspektywy stają się oczywiste, kiedy I łarry zaleca się do swej współ towarzyszki podróży już po kilku godzinach jazdy:

1

Aiincn, 1999,    275.

I .mucu. 1999, s 29K.

2

¹ tanncn. I). (1999). Ii nn mc n>:umic\:! (v 1.1), lY/cl. A. Sylwanowicz. Poznań: Zysk 1 S k..

l.mncn, I). (1984) Ctimciutilonal Style lmi(y:i/ifi laik Aniony IncmF. Noiwood. N I A**

3

Pontlcr, U. M. (I99.t). Dn^ti iln huln (s. 287). Pr/cl. K. Tarnowska 1 A Konarck. (iJart.l Wio 11