Image0102

40 Założenia teoretyczne i metodologiczne

uwagę na fakt, że Pedagogika społeczna, opierając się na teorii środowiska i badaniach empirycznych analizuje warunki i relacje, których źródłem są poszczególne komponenty środowiska oraz ustala zasady i określa metody jego przekształcania z punktu widzenia potrzeb wychowania i rozwoju jego podmiotów. Autor ten zauważa, iż w głębokiej tradycji polskiej i niemieckiej myśli pedagogiki społecznej oraz w trakcie projektowania konkretnych działań podkreślane był)'już u początków najważniejsze cechy procesów pedagogicznych, a mianowicie diagnostyka warunków i sił społecznych środowiska, antycypacja następstw (zagrożeń i czynników rozwoju) i racjonalizacja dokonań (zwłaszcza modernizacja działań grupowych o warunki i relacje o charakterze wspólnotowym, a także instytucjonalnym). Jakże więc blisko takich ujęć pedagogiki społecznej lokują się ukazywane i analizowane w rozprawie globalne standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem i zalecenia ich lokalnych aplikacji, standardy określające w agę diagnoz lokalnych występowania zjawiska i możliwości przeciwdziałania mu oraz znaczenie monitorowania jego trendów rozwojowych z intencją doskonalenia i racjonalizowania działań.

3.    Zauważam następnie, iż do tradycyjnych koncepcji pedagogiki społecznej można również odnieść pewne współczesne idee związane z ochroną dzieci przed krzywdzeniem, a dotyczące profilu pożądanych działań. Mam tu na myśli idee rozwijania aktywności środowiskowej w kierunku wzajemnego wsparcia i pomocy w' opiece oraz wychowaniu dzieci, rozwijanie aktywności i kompetencji życiowych rodziców krzywdzących dzieci (działania w wymiarze indywidualnym lub w grupach podwyższonego ryzyka) a więc bliskość pedagogice społecznej takich idei, jak idee aktywizacji, które Helena Radlińska (1961, s. 368) określała jako rozpoznawanie i wspomaganie sił ludzkich. Pedagogika społeczna, rodząca się w czasie wzmożonej instytucjonalizacji pomocy społecznej i tworzenia programów na bazie ustawodawstwa socjalnego, tradycyjnie charakteryzowała się takim właśnie ujęciem pomoc)’ w rozwoju i wychowaniu. Odwołam się ponownie do Ryszarda Wroczyńskiego, który zauważył, iż chodziło o to, by oddziaływać na osoby i środowiska wymagające pomocy aktywizującej u* radzeniu sobie u* trudnych sytuacjach klęsk i niepowodzeń zarówno indywidualnych, jak i społecznych (za: Kozdrowicz, Pilch, red., 2007). Przypominam również, iż w poprzednim fragmencie wyraźnie ukazywałam koncepcje aktywizacji społeczności lokalnej (jedne z podstawowych nurtów koncepcyjnych pedagogiki społecznej) jako zasadniczy teoretyczny kontekst, do którego odwołuję się w niniejszej rozprawie. W rozprawie konstatuje bowiem, iż idea ochrony dzieci przed krzywdzeniem rozwija się w obraz (wizję) wysokiej jakości społeczności lokalnej, społeczności sprzyjającej dziecku i rodzinie, ochraniającej przed krzywdzeniem. Co warte podkreślenia, idea ta wyraża w gruncie rzecz)’ fundamentalną ideę pedagogiki społecznej, jaką jest przeobrażanie środowiska w imię ideału.

4.    Kolejna z wiodących tez stawianych w niniejszej rozprawie mówi o wielosek-torowości działań podejmowanych wobec problemów krzywdzenia dziecka w rodzinie. Teza ta, w wyniku poczynionych analiz, została przeze mnie nominowana do kategorii współczesnego wzorca (swoistego paradygmatu) działań w koncepcjach i strategiach lokalnych na temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Paradygmat ów wynika z wieloaspektowości uwarunkowań zjawiska, ale także na wielodyscypli-