Image026

i\ownowaga Kwasówo-zasadowa

Równowagą kwasowo-zasadową określamy stan. w którym zachowany

mów oraz szybkość i kierunek zachodzących przemian metabolicznych.

produktów przemiany materii o charakterze kwaśnym. Są to: dwutlenek węgla zpn* mian katabolicznych węglowodanów, tłuszczów i białek: kwas siarkowy / aminokwasów siarkowych: kwas fosforowy z fosfolipidów; kwas mlekowy z beztlenowej glifco. lizy oraz kwas acetooelowy i betahydroksymasłowy powstające przy głodzeniu lub nadmiarze tłuszczów' i niedoborze węglowodanów w diecie. Stan. w którym pH knvi ulega przesunięciu w kierunku niższym określamy kwasicą (acidozą). a w kierunku wyższym zasadowicą(alkalozą). co jednak zdarza się rzadziej.

Utrzymanie stałego pH krwi związane jest ze sprawnym funkcjonowaniem mechanizmów regulacyjnych, do których zaliczamy: układy buforowe krwi i tkanek (wodorowęglanowy. fosforanowy, białczanowy i hemoglobinianowy), wydalanie nadmiaru dwutlenku węgla pr/cz płuca, wydalanie kwasów lub zasad prze/ nerki oraz wywarzanie i wydalanie przez nerkę amoniaku.

Aby nadmiar jonów mógł bez zakłócania pil płynu pozakomórkowego być przetransportowany do narządów wydalniczyeh musi być zbuforowany już w miejscu powstawania, za co odpowiedzialne są \vw. układy buforowe.

Za wydalanie nadmiaru dwutlenku węgla przez płuca odpowiedzialne są ośrodki oddechowe reagujące na obniżające się pod jego wpływem pil krwi, co powoduje zwiększoną wentylację płuc i usunięcie nadmiaru CO;.

Głównym narządem odpowiedzialnym za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej są nerki, /wiązane jest to z ich zdolnością do kontrolowanego, zależnego od aktualnego stanu organizmu, wydalania kwasów i zasad. Polega to na:

_ resorpcji zwrotnej wodorowęglanów, co pozwala na powrot iponau yy/o) lyca anionów do krwi i uzupełnieniu puli buforów;

__ wydalaniu w różnych proporcjach jedno- i dwuzasndowych fosforanów, co umożliwia przyłączanie się nadmiaru jonu II do NajHPOa, w wyniku czego powstaje KalljPOj;

wytwarzaniu w procesach deaminacji (głównie glutaminy) amoniaku, któr\ dyfundujc do światła kanalików nerkowych, gdzie łączy się z jonem H' tworząc jon Ml/, który ulega wydaleniu z moczem.

prawidłowe funkcjonowanie ww. mechanizmów jest podstawą do zachowania iowagi kwasowo-zasadowej organizmu. I chociaż skład diety ma tu dużo mniejsze :nie, to jednak nie pozostaje bez wpływu na całość metabolizmu.

Prz>' założeniu, że stosunek wartości energetycznej podstawowych składników jest iridłowy, zakwaszający lub alkalizujący wpływ diety^- możemy ocenić na podstawie ku sumy mili równoważników pierwiastków kwasotwórczych (chloru, fosforu, d) do zasadotwórczych (wapnia, sodu. potasu i magnezu). Należy jednak pamiętać, Zenie wszystkie składniki mineralne wykorzystywane są z diety w tym samym stopniu.

121