ImageDownloader3 do

— 6 —

Gdyby Polska-wardd niewyczekiwała i mogła niewyczekiwać nic od Po 1 ski-spoleczeńsiwa, jak np. w kwestyi włościańskiej dziś się dzieje, owszem, gdyby bez obrazy majestatu Cywilizacyi mogła pohka-naród uważać polskę-społeczeńslwo za wynik tylko geograficzno-strategicznych widoków i planów swoich ; zaiste że ten promień intencyi i pracy, który się sztukę zowie mógłby być dla niej oboję -tnym jak też z nim poczynali sobie wielcy nawet pisarze nasi co wspomniało się indzićj (¹). Kiedy albowiem naród dopiero uzasadnia się a społeczeństwa ważność nietylko że wyrównywać mu nie-może ale zupełnie jest wypadkową i podrzędną i do dalszych poruczeń zostawioną; wtedy zaiste że jedyna tylko sztuka obchodzić go zwykła — inżynieria — lub wyłączniej sama sztuka-wojskowa, jakkolwiek i ta jeszcze niestety.....jest sztuką!

Owszem — dostrzedz się daje iż wyłączenie pierwiastku sztuki z pośród licznych darów zna-mienujęcych wodza — owszem, ograniczenie się na heroizmie nagim bez udziału tej historycznej estetyki która Epopeję tworzy; dawać zwykło, wiele bitw szczęśliwych, wiele przegranych wojen... Tak, i w ze wszech miar oddalonej na pozor sztuce lekarskiej bynajmniej nieplonnym jest przydatkiem iż umiejętność ta i ta możność, sztuką się zowie. Nietylko albowiem wśród licznych szczęśliwego lekarza darów, mile witanem bywa jeżeli jest odgadującym bystro; ale, jak dalece rzeźbiarskiego prawie uksztalcenia chirurgia wymaga?... o tern, niemożna wątpić — co zaś fizionomiki się dotyczę jak naprzykład szanowne dzieła Lamtera;

0    tych, zawyrokować nawet trudno czyli są dla artystów, czyli dla lekarzy sporządzone? Mamże

1    o umiejętności zkąd inąd-śmfcy to jest o Matematyce nieprzepomnieć iż, tam, gdzie Astronomii się oddaje i usługi jej pełni powielekroć opiera się ona na prawach profetyzmem natchnienia otrzymanych i te za posadę sobie bierze, sama indziej wszech zasadniczą będąc, tak, iż nie skłamię jeźli

powiem iż skrzydłom owdzie cerkiel zdąża.....

Prawo, z czemże obcuje jeźli bezprawiem nie jest?... jawność, sąd przysięgłych i obrońcy do ilaż bez oratorstwa obejść się mogą?... Historyi, potrafiłżebym archeologię i paleografię i właściwą nawet monumentalną-szlukę odjąć bez powalenia jej na ziemię?,..

Jeżeli więc wojskowa-sztuka, Medycyna , Matematyka, Prawo i Historia zdanie swoje o sztuce wiekami całemi zapisawszy do nierozdzielnego onąż współudziału stanowczo przypuściły; niepo-zostaje nam zaiste poszukiwać, gdzie jest ów głos zaprzeczny tak nie pobłażliwie z istotą sztuki obchodzący się ale raczej pominąwszy go, wejrzeć jeszcze w dwie najpoważniejsze sfery bytu : w naturę i w życie; czyli czasem w tych dwóch nie jest sztnki-istota więcój niźli w powyższych i ostatecznie uprawnioną? Po czem już, gdyby tak być miało i tak okazało się; religijnego tylko jeszcze spytać należałoby się namaszczenia czyli i to nie jest sztuce odmówionem.

1

Promelhidion, epilog XIX.