Gennep Obrz�dy przej�cia3

toczne są mniej lub bartfzioj zainteresowane negocjacjami i zawartym m skutek umowami o cłwaktorzo okonomioznym. Jeśli dana rodzino, '^Ulklan mają stracić żywą srfę roboczą w postaci chłopaka lub dziewczyny, to j? najmniej oczekują za to jakiejś rekompensaty. To wyjaśnia rozdawanie tfJfZ wbiiin. biżuterii, i przede wszystkim tłumaczy rozmaito obrzędy, podczas ktcr >_fnastępuję wpłacanie .okupu' - zwłaszcza za możliwość swobodnego >do miejsca zamieszkania. Ów .okup* zawsze pozostaje w związku i ry^ wyłączenia-i to do tego stopnia, że czasami można go niemal traktowy obrzęd sam w sobie W każdym razie czynnik ekonomiczny jost na tyto to)K ze na przykład u ludów turecko mongolskich obrzędu zaślubin nło motnip^ tocznie zakończyć, jeśli nie wpłaci się całego katymu*, co niekiedy następują paro po kilku latach. W takim przypadku okres przejściowy ulega wydłuży choć nie ma wpływu na stosunki seksualne między małżonkami.

Baszkirzy* aranżują małżeństwa, gdy przyszli małżonkowie są

dziećmi. Negocjacje prowadzą pośrednicy, którzy są odpowiednikami ifofc skłch swatów. Ustala się wówczas wysokość katymu. datę jego wpłaceni h* tuainie .wykupu* dziewczyny, która to suma z mocy prawa należy do narzaz ne/\ Porozumienie co do wysokości katymu przypieczętowuie wspólna biesikli Potem rodziny młodych składają sobie wzajemne wizyty, którym towarzyszy^ miana podarków ofiarowywanych przez krewnych, przyjaciół I sąsiadów to czas owych wizyt obowiązuje podział wodtuu pic) - kobiety 1 mężczyźni tm dują w osobnych pokojach. Po zakończeniu wymiany prezentów obłubtag może się udać do narzeczone) i (jeśli pochodzą z różnych wiosek) nawet spfCtt jakiś czas w jej domu, pod warunkiem że: (1) nie pokaże się teściowej; (2) dalą. dzie ogląda! twarzy narzeczonej (w tym celu przybywa tam nocą). Jeżeli etp okresie przejściowym narodzi się dziecko, to jest ono oddane pod opiekę m dziewczyny, .Krótko mówiąc, stosunki między młodymi są już stricte matżefabi

^łZob. P Nazarów, K etnografii Baszkir, „Etnograficzeskoje obozrionljs' 'ASO u M8M89.

‘Jato przyjrzymy się wysokości kaiymu u ludów uralo-altajsklch I porównaj* z orną zakupu bydła domowego, jeśli policzymy wartość prezentów i koszty wesela.» ft ponoszą rodzice panny miodu), jeśli stwierdzimy, do kogo legalnie należy kalym (eto tośo łub w części), to baz wątpienia uznamy, że terminy .wiano" oraz .wyki?' rwa w tym wypadku dokładne, Istn/oje cały system .kompensat", który stal się szczogóhtn stytuąą spotaczrą i który dto ekonomisty będzie odpowiednikiem Wtońsłóagopoto® (mb przypis gwiazdkowy na s. 64 mniejszej książki} oraz wielkich uczt wypmwtoę? pri« wzyftfecn wodzów sp. Mamy tu do czynienia z pewną centmUzacją i tirnm żąqą)ą docetnralizacjądóbi.która przecłwdziata ich nadmiernej koncomtaęjł I Mm mm lego słowa). Zob. także Omltrtj K, Zielenin, O Mątw / niatolorycńowar jech Btator Skal Ujutk, „fctnogrnlKaeakojD obozOenije" tooe, t. 7tt. s 70.

• Kalym wykup deweny przez narzeczonego przy zewtudu małżeństwa WtóW tfbo krewnym nartacnna|

Iiowwaćjemoże tylko śmiorć' MMOfWt w przypadku śmieto jednego i mai-jonluMi mietlibyśmy notycturMnt do czynienia z łewlrslem lub z sororffinro*

Chcwlbym podkreślić, że lewfret i nororat nie wynikaj wytącmle z przyczyn ekonomicznych, ale także obrzędowych. |eflli bowiem do rodżny zoetaje przyję-cynowy członek (mąż lub żona), to opuszczenie jej w przypadku wdowieństwa wymagałoby kolejnych, specjalnych obrządów. Ponadto, /wiązek powstać na skutek małżeństwa łączy ni® tytko rJwiu osoby, lecz takża Orne epctocznoect Mó* rym od taj pory zależy na zachowaniu owej wtęzi Tendencję tf można rówmaz BHiwazyć w rytuałach rozwodowych.

Wróćmy do Baszkirów. Kłady kałym jest Już w całości wpłacony (co. przypo-mnijmy, niekiedy zdarza się dopiero po kilku łatach), oyoac dziewczyny organizuj* (na koszt narzeczonego) uczta, na którą zaprasza wszystkich członków obu rodzin oraz multa (duchowny muzułmański). Narzeczeni jedzą w osobnym pokoju (wstąp do niego ma tylko najbliższa rodzina). Z zapadnięciem wieczoru przy* jidćftd dziewczyny zabierają ją I ukrywają gdzieś w wiosce lub na podwórzu. 0t> bbieruec szuka jej - niekiedy przez całą noc. Kłady znajdzie, oddaje przyjaciółkom. a sam udoje się do specjalnej izby. gdzie są zgromadzeni goeoe Zanen um jednak wejdzie, musi stopą zerwać czerwoną nić. którą dwie kobiety trzyma-tą rozciągniętą w poprzek drzwi- Jeśli nie zauważy moi ■ upadnie, zgromadzam drwią sobie z niego. Potem siada, a goście wychodzą Jeden po drugim Ody zostaje sam, przyjaciele przyprowadzają narzeczoną i odchodzą. ObfuDienica 2daj-ffufemu buty, a on próbuje ją pocałować. Dziewczyna udaje, że się brom. a wta-dy on wręcza jej srebrną monetę. Wówczas oblubienica całuje narzeczonego. Następnego dnia dziewczyna w towarzystwie przyjaciółek Zegna ssę z każdym członkiem swojej rodziny, wsiada do sań i jodzie do rodziny męża. tam zaś przez z górą rok musi unikać pokazywania twarzy teściowi. Zerwanie nici to niewątpliwe rytuał przejścia. Chowanie I odnajdowanie narzeczonej - to obrzęd wyłączenia z lokalnej społeczności płciowej. Już same zaręczyny umożświają stosunki ooksualne, ale małżeństwo zostaje naprawdę zawarta dopiera wówczas, gdy zo-aąą spełnione warunki ekonomiczne.

Do tych samych wnloakOw można dojść, gdy anatemie się ceremonie w epo-

feczriościach, które nie są połigyniczne. lecz pollandfyczne. Opmane wyżej etapy cbskonate widać w obrzędach TodOw. szczegółowo zrelacjonowanych przez Wiliama Hateo Rńrersa Rłversa^r. Aby jo jednak zrozumieć, należy najpierw dcktadnle

' Zób William HaJse Rlvers Rłvera. The Todss. London 1906. s. 502-539

* Lewirat: zwyczajowo prawo matzeńekie. występująca u wielu ludów Aąl. nakamą ca puaiubiuniu wdowy przez brata zmarłego męża w celu zapewniana aągtośorodi jod In IMr. brat męża. szwagier).

Sororat: zwyczajowe prawo rrmłżońsWo (na przykład u Buszmenom Houmcaćw»Ho arówJ nakazujące poślubienie przez mężczyznę siostry etx> wó«r swej żony. zes«yczaj Wąno. Jeżeli żona Jest bezpłodne, albo po jej śmierci (od łoc. soror. siostra)

■ WwttęidatciWeo