Obrazek12 (3)

254 RXtfc*i

obrębie, ponieważ w coraz większym stopniu przystosowują się me do tego środowiska. WysokuMI-g ne środowisko może jednak tworzyć warunki stresowe dla grup podlegających procesom wynx8y przemian. Do takiej właśnie sytuacji - ujętej raczej w terminach struktury społecznej zniżeb    ¹

odnosi się przypuszczalnie pojęcie opóźnienia kulturowego Ogbuma.

24.Sposoby utrzymywania stabilności grupy i jej środowiska strok- i t u ralne go. Jak często podkreślał Simmel, grupy i ich środowiska strakturaine różnią się    *

zmami służącymi do utrzymywania stabilności, funkcję tę może pełnić względna sztywności* względna elastyczność. Oznacza to, że w sytuacji nacisków mogą one bądź utrzymywani zmian swe strukturalne i funkcjonalne właściwości, bądź też - w odpowiedzi na wewnętmgB-wnętrzne naciski - mogą utrzymywać swe cechy funkcjonalne dzięki odpowiednim zmianom ima- j ralnym. Chociaż ta dobrze znana koncepcja wymaga istotnego uściślenia, nawet w obecnej, surową postaci sugeruje, iż grupy różnią się znacznie co do sposobów przystosowania do wewnętrznjdH-wnętrznych nacisków.

25.    Względna pozycja społeczna grupy. Grapy, jak i jednostki, są spolecmfanaa-regowane ze względu na prestiż i dostęp do kulturowo cenionych nagród. Socjologowie przyjaźń pewnik, że statusy zawodowe szeregowane są w sposób wartościujący i że jednostki, które je zjmn| zaszeregowane są w sposób podobny. Jesteśmy jednak nieco bardziej kapryś ni Jeśli chodzi oiłąe*-nie do naszych badań danych dotyczących względnej pozycji grup i organizacji. TymczaseajnawS codzienne obserwacje wskazują wyraźnie, iż pewne aspekty pozycji grapy mają znaczenie bardzo itotie; jak kilkadziesiąt lat temu zaobserwowali Park oraz Burgess i co z uporem podkreślali ewohajiK^ proces rywalizacji dotyczy nie tylko względnej pozycji jednostek, lecz również grup, organirigrtfli leczeóstw.

26.    Względna siła grupy. Właściwość ta dotyczy zdolności grupy do nanuraniaiwoicb zbiorowych decyzji: a) swym członkom; b) swemu środowisku społecznemu. Zakładamy tutaj, że względna siła grupy jest wypadkową jej innych cech, ale szczegółowa analiza tego złożonego problemfJiK jeszcze pozostaje w stadium początkowym .

Zamknięcie w tym miejscu listy właściwości grupowych jest oczywiście decyzją arbitralną, istińje bowiem co najmniej tyle samo (jeśli nie zgoła odmiennych) cech, które były badane przez socjampt Nasz wykaz ma jednak charakter wstępnego zarysu, a nie wyczerpującej fiaty właściwości grupy łka-nowi niewieUd krok naprzód w kierunku pożądanego teoretycznie celu zbudowania schematu pojraw wego służącego opisowi grup społecznych. Jakiś schemat tego rodzaju jest bez wątpienia ruenpg jeżeli wielką liczbę faktów dotyczących grup i struktury grupowej mamy ująć łącznie w postaci łfamm-lidowanej wiedzy.

⁹ Szczególny wkład Warnera (zob. np. W.L. Warner; P S. Lunt. The Smal Life af a GmsHauty.NewHMS&l gotega m.in. na zapoczątkowaniu analizy względnej pozycji grup i organizacji    .

Badania prowadzone obecnie przez R.S. Lynda rzucą chyba nieco światła na to zagadnienie. Zob. tanHw|| ter, Community Power Structure, Chapel Hill 1963; R.J. Nkgra, C.B. Coates, Ałmnlte owned (łgJBj and CommunUy Power Structure, .American Journal of Socktogr* 1956, ar 61, s. 4L3-4I8. a

U_■___^;    . -' ._Li_!_■    -_■_•_-asii

Lewis A. Coser

KONFLIKT Z GRUPAMI ZEWNĘTRZNYMI A STRUKTURA GRUPOWA*

poszukiwanie wroga

Grupy, w szczególności grupy mniejszościowe, żyjące w konflikcie i prześladowaniach, często odrzucają próby zbliżenia się i tolerancji wychodzące od drugiej strony. Zamknięta istota ich opozycji, bez której nie byłyby zdolne kontynuować wafla, ulegliby rozmyciu |...| Dlatego też pełne zwycięstwo nad wrogiem nie zawsze jest rzeczą szczęśliwą. [~.| Zwycięstwo prowadzi do spadku energii zapewniąją-cej jedność grupy, sprawia, iż zaczynąją dominować, zawsze aktywne, siły rozpraszające. j | W pewnych grupach upewnianie się o istnieniu wrogów stanowić może wyraz swoistej mądrości politycznej, gdyż przyczynia się do utrzymania efektywnej jedności członków i zapewnienia grupie świadomości owej jedności jako jej żywotnego interesu .

'(Wychodząc z założenia, iż konflikt zewnętrzny prowadzi do wzrostu spójności grupy, Simmel sta-jfettezę, iż grupy konfliktowe mogą w pewnym sensie „przyciągać” wrogów celem utrzymania i wzro-■ spójności grupy. Jeśli ciągły konflikt stanowić ma warunek istnienia owych grup, muszą one ów pffikt nieustannie wywoływać.

[Sugeruje ponadto, że zewnętrzne konflikty nie muszą obiektywnie istnieć, by przyczynić się do stu wewnętrznej spójności grupy, wszystko, co jest potrzebne, to odczuwanie bądź bycie zmuszo-do odczuwania zagrożenia zewnętrznego przez członków grupy, po to by .trzymali się razem*. lżenia mogą, lecz nie muszą istnieć w obiektywnej rzeczywistości, ale grupa musi odczuwać, że

I oryg. Conflict with Out-Groups and Group Structure, fragm. LA Coser; The Punclions ójSocial Con-t New York 1956, przekład K. Gadowska.

pmraeł, Conflict, Głencoe 1965, s. 97-98.

gerując, ii świadome zniekształcanie społecznego postrzegania członków grupy może być wynikiem .połt-pq przenikliwości”, Simmel zwraca uwagę na rolę grupowych przywódców w manipulacji reakcjami uczest-"1 We wszystkich wcześniejszych rozważaniach, podobnie jak i późniejszych, ogranicza swą analizę aie-|ea&owicie do wpływu konfliktu na całościową strukturę grupy, pomęąjąc rozróżnienie pomiędzy przy-I i zwolennikami (aczkolwiek to rozróżnienie stanowi podmiotowe zagadnienie innych jego prac icznyeh; zob. szczególnie: K.H. Wolff, The Sociology of Georg Simmel, Głencoe 1950, s. 181-306). Na irozróżnienie to zostanie pominięte w dyskusji, ponieważ wymagałoby nowego, nadmiernie skom plikowa-|pola analizy. W tym momencie winniśmy jednak uznać, iż przywódcy mogą mieć żywotny interes w utrzy mhi konfliktu jako mechanizmu wytwarzającego jedność grupy, w związku z czym mogą 1) podkreślać Bbńąące konflikty (jak np. przywódcy żyrondystów w rewolucji francuskiej lub Southern War Party w woj ■iifi ińsklej 18461), jeśli wewnętrzne waśnie i niezadowolenie zagrażają ich przywództwu; 2) faktycz-^poszukiwać wroga, jeśli tylko pojawia się zagrożenie, że etprU de ctrrpe ulega osłabieniu* (G. Goyłe, ihocess in Organized Groups, New York 1930, s. 111), jak to miało miejsce w przypadku totalitarnego i w Niemczech, Włoszech i Rosji i z czego dobrze sobie zdawała sprawę carska policja, wymyśła-i Mędrców Syjonu”.