P1050362

rai]

Oratno&ł tekstu w pleśni ludowej

195

rodzinny; można ułożyć je w pary: pan i dziewczyna, panna i chłopiec, odpowiadające im imiona własne Janeczek (Janek, Jaś) i Kasia (Maniusla, Mania), kochanie-, siostra i brat, matka i ojciec-, żona, ksiądz, żołnierz. Najbliższe elementy tła i rekwizyty: wianek, głowa, las i dom, konik, wołek, woda, noc. Świat, Bóg. Odpowiednią grupę rzeczowników z opowiadań i bajek tworzą określenia ludzi nacechowane z punktu widzenia zwłaszcza ich statusu społecznego: pan, chłop, gospodarz, dziedzic, ksiądz, parobek, kobieta, dziecko. Żyd. diabeł; z rodzinnych tylko matka, poza tym dom, woda. Bóg, koń — i wąskotemalycznc: trumna, kurczę, jajko, pala 'kij’.

20 najczęstszych czasowników w pieśniach (S -|- R) to: być i mieć; czasowniki ruchu iSć, chodzić, pójść, wyjść, jechać, pojechać, przyjechać; określenia przeżyć i nastawień kochać, płakać, chcieć; verba dicendi mówić, powiedzieć, śpiewać; czasowniki egzystencjalne żyć, umrzeć, nadto zabić, dać, wziąć, położyć, robić, spać. W opowiadaniach tc same typy i leksemy: być, mieć; iść, pójść; przyjść, chodzić, przychodzić, jechać; chcieć, prosić, wiedzieć, widzieć; gadać, mówić, powiedzieć; dać, wziąć, robić, stać, jeść — poezja i proza niewiele się tu różnią.

Przymiotniki i przysłówki powtarzają tc prawidłowości jak echo: dyspersja przyrzecznikowcgo przymiotnika jest silnie zróżnicowana, z 12 haseł osiągających w pieśni częstość w granicach 10—50 użyć (stary, miody, miły, biały, ładny, cały, zielony, siwy, dobry, drobny, nowy, zimny) proza poświadcza trzy: dobry, cały, ładny, ale ich częstość wynosi zaledwie 3—6 użyć, podobnie jak i pozostałych z dwunastki najczęstszych (duży, głupi, zdrowy, biedny, ciemny, kwaśny, niewinny, ostatni, wielgi). Dyspersja przyczasownikowego przysłówka jest bardziej równomierna, najczęstsze przysłówki w pieśni (daleko i daleczko, rano, teraz, dobrze) i prozie (daleko, potem, dzisiaj, teraz, dużo) odpowiadają sobie co do ilości i częstości użyć, a także co do wartości semantycznej.

7. I-I 1.1ACJA TEKSTÓW W ŚWIETLE SŁOWNICTWA

Ułożone listy rangowe mogą posłużyć m. in. jako podstawa do wyznaczenia siły i zakresu pokrewieństwa leksykalnego między tekstami S, R i P. Weźmy najpierw pod uwagę początki list i obliczmy, ile wspólnych haseł występuje w kolejnych partiach 10, 20 ... 60 haseł. Na listach S i R w pierwszej dziesiątce pojawiają się (abstrahujemy od niewielkich różnic w kolejności) te same hasła; w pierwszej dwudziestce haseł wspólnych jest 18, w trzydziestce — 22, czterdziestce — 30, pięćdziesiątce — 38, a grupa 60-hasłowa ma ich 42. Zgodność obu list pieśniowych z listą P jest oczywiście mniejsza. Listy R i P mają wśród 10 najczęstszych haseł wspólnych 7, w 20 — 15, w 30 - 19, w 40 - 24, w 50 - 31, w 60 - 31. Listy S i P; w 10 - 7, w 20 - 15, w 30 - 21, w 40 - 25, w 50 - 28, w 60 - 33.

Tabela 7. Procent haseł zgodnych w kolejnych sześciu partiach list rangowych

		1-10	11-20	21-30	31—40	41-50	51-60
s-	-R	100	90	73,3	75	76	70
s-	■P	70	75	70	62,5	56	55
«	-P	70	75	63,3	60	62	60