P3190452

46

leje odnosząc© się do driatołnoici gospodarczo], praw włainoicl terenów miejskich I podmiejskich, zwalniania z powinności wobec ponów, wreszcie do autonomicznego sądownictwa miejskiego.

Niezaprzeczalny fakt rzymskiej genezy niektórych miast średniowiecznych w Italii /I w krojach sąsiednich/ sprawił, śc lansowana w XIX w. przez niektórych historyków /zwłaszcza niemieckich 1 francuskich/ teoria kontynuacji wywodząca miasto średniowieczne z rzymskiej cfv£tas mogła uchodzić za oczywistą i niepodważalną, jako że opierała się na Jedności miejsca miast antycznych i średniowiecznych, na wykorzystywaniu przez miasta średniowieczne rzymskich urządzeń komunalnych, wreszcie na przetrwaniu niektórych łacińskich nazw instytucji miejskich i konstrukcji prawnych. Późniejsze badania podważyły jednak tą teorią. O sposobie wykorzystania rzymskich budowli była już mowa: trwałość miejsca nie szła w parze z trwałością funkcji, wielkości i znaczenia miasta. Ponadto teoria kontynuacji nie mogła udzielić odpowiedzi co do genezy miast w tych cząścJach Europy, które nie były ogarnięte falą urbanizacji rzymskiej, zaś zachowane źródła nie upoważniają w żadnym przypadku do potwierdzenia przyjęcia przez miasta gormańskie, czy słowiańskie wzorców z Europy południowej.

Miasta średniowieczne możną zaliczyć z punktu widzenia Ich morfologii do dwu wielkich grup: w pierwszym okresie przeważały miasta o “i^dzte^nieregijarnym /ryc. 30 1 3l/, nawet wtedy, gdy miasto adaptowało dawny regularny układ rzymski. O ruga grupa obejmowała miasta o układzW^regulamym, wynikającym z planowej akcji osadniczej.

A o s t a /założona przez cesarza rzymskiego Augusta w 24r. p rue. Augusta Praetoria / jest przykładem dostosowania planu typu castrum romanum do nowych potrzeb 1 obyczajów. We wczesnym średniowieczu zabudowa wypełniła niektóre tylko bloki urbanistyczne wewnątrz miasta rzymskiego przy czym proste ongiś ulice uległy deformacji, równoczośnie jednak przedmieścia rozpełzły się poza mu rami miasta. Nową dominantą stała sią katedra zbudowana na miejscu dawnego forum 1 sląsiadującej z nim zabudowy.

■ttttr

Ryc. 30. Wćżosnońrodnlo-wieczno nie regularno miasto włoskie. Widoczne pieczołowito dostosowanie przebiegu ulic do skomplikowanego ukształtowania terenu

Ryc.

Janika obyczajowo-prawnego