PA260276

Jeszcze raz w sprawie „Drukarza kazań papieża Leona I”

(Hain 10015)

Minęło już 200 lat od czasu gdy Michał Denis ogłosił drukiem w 1780 r. pierwszy opis bibliograficzny wiedeńskiego egzemplarza Sermones papieża Leona I. (H 10015)'. Stanął on wobec trudności wskazania miejsca druku tego wydania. Do chwili obecnej trudność ta nie została ostatecznie pokonana i nadal stanowi problem w inkunabulistyce światowej.

Dzięki zastosowaniu współczesnych metod badania paleotypów wyniki dotychczasowych poszukiwań wskazują wyraźnie na Polskę, jako teren działania anonimowej tłoczni. Ten fakt zachęca, a nawet zobowiązuje, do podejmowania w naszym kraju dalszych prób w celu właściwego zlokalizowania tej drukarni.

W ostatnich latach zostały w Polsce ogłoszone dwie propozycje dotyczące jej umiejscowienia. Jedna proponuje Chełmno nad Wisłą, gdzie mieli dom sprowadzeni z Holandii Bracia Wspólnego Życia (Pratres Vitae Communis), a czas działania drukarni określa na lata 1473-1478². Druga hipoteza wskazuje na.....Śląsk.

najprawdopodobniej Wrocław”, sugeruje ewentualnych sprawców badanej produkcji drukarskiej i przesuwa działalność oficyny na lata wcześniejsze, tj. 1470--1475* (co zresztą wysuwała dawna literatura przedmiotu)⁴.

Obie hipotezy nie mogą, jak dotąd, powołać się na bezsporne dokumenty z epoki, są jedynie spekulatywne i wymagają dalszych poszukiwań, bowiem w sprawach ustaleń historycznych nie można poprzestać tylko na dedukcji. Zapewne dobrze się stało, że obie hipotezy wyszły z różnych pozycji badawczych i powstały zupełnie niezależnie od siebie. Jest zrozumiałe, że prace idące innymi drogami i przeprowadzone w odstępie kilku lat — doprowadziły do odmiennych wniosków.

' M. Denis, Die Merkwiirdigkeiten der k.k. Garellischen óffentlich. Bibliothek am The-resianum. Wien 1780, s. 194, nr 105.

^: E. Szandorowska, Czy w Chełmnie nad Wisłą drukowano inkunabuły? W: „Rocznik Biblioteki Narodowej”. 1968,4, s. 23-49.

' A. Lewicka-Kamińska. Zagadka drukarza „Kazań" papieża Leona I (tzw. Typograp-bus Leonis I papae: „Sermones"). W: „Roczniki Biblioteczne". 1976. R. 20, z. 3-4, s. 495-561. ilustr. 1-19, oraz tejże autorki: Nieznany drukarz XV w. tzw. Typographus Leonis I papae Sermones, W: „Acta Universitatis Wratislaviensis. No 364. Bibliotekoznawstwo” Wrocław 1078,7. s. 41-55.

⁴ Przegląd dawnej literatury notującej badane druki podałam w artykule pt. Taiem m cza oficyna drukarska XV wieku. W: „Rocznik Biblioteki Narodowej". 1967. 3. _s. 383-346

37