PA260269

33. Oprawa inkunabułu Sermones papieża Leona I, Chełmno? ca 1477/1478

w różnych bibliotekach całego świata znajduje się 51 egzemplarzy druków, które wykonał „typographus Leonis 1 Sermones”. Najwięcej zachowało się ich w zbiorach polskich, bo aż 21 egzemplarzy. Można jeszcze wymienić 4 egzemplarze będące obecnie w Lenin-

gradzie, a pochodzące z bibliotek polskich, o czym świadczą oprawy i notatki dokonane ręką Załuskiego. Wśród tych 25 egzemplarzy polskich są wszystkie tytuły publikacji przypisywanych tej anonimowej oficynie.

Na drugim miejscu pod względem liczby posiadanych druków oficyny „typographus Leonis I Sermones” znalazła się Holandia z 11 pozycjami, dalej Niemcy z 6 pozycjami, następnie Anglia, Czechosłowacja i ZSRR mające po 4 egzemplarze, USA 3 egzemplarze, Szwajcaria i Szwecja po 2 egzemplarze, Austria i Wiochy po 1 egzemplarzu oraz 2 egzemplarze bez określonego miejsca przechowywania. Wielce znamienny i nieobojętny dla wniosków o lokalizacji tej oficyny jest fakt, że druki najwcześniejsze, opisane jako pozycje 1—3, pochodzą tylko ze zbiorów polskich.

Na podstawie tych wszystkich danych Szandorowska doszła do wniosku, że tajemnicza oficyna nie mogła działać na ziemiach niemieckich czy niderlandzkich, jak to sugerowano w dotychczasowych opracowaniach. Jej lokalizacji należy szukać więc na wschodzie Europy, w Polsce. W tym pierwszym artykule autorka nie dała jeszcze pełnej odpowiedzi na to zasadnicze pytanie, ale wyraziła przekonanie, „że naszym czasom przypadnie w udziale rozstrzygnięcie ciekawej tajemnicy i miejmy nadzieję, że nastąpi to wkrótce”²⁴*.

Zapowiedź nie była bezpodstawna. Już w 1968 roku ukazał się drugi artykuł tej autorki, prezentujący różnego rodzaju argumenty, które miały udowodnić, że w latach 1473—1478 działała w Chełmnie drukarnia prowadzona przez Braci Wspólnego Życia (Fratres Vitae Communis)²⁴⁶. Szandorowska utożsamia tę oficynę z tajemniczą tłocznią, zwaną „typographus Leonis I Sermones”, i przypisuje jej wykonanie wymienionych poprzednio siedmiu publikacji. Ta interesująca hipoteza została sformułowana na podstawie następujących przesłanek:

”— wszystkie druki z oficyny typografa Leonis papae I Sermones są wytłoczone jedną i tą samą czcionką o kroju niderlandzkim;

³⁴⁵ Ibid., a. 346.

__I’ ‘-'.inilnM i_■ u i    .: .... .i . ._!_