Scan0022 (4)

odległości intruzji od pokładu Węgla i jej temperatury. Gwałtowne ogrzanie pokładu Węgla może spowodować powstanie naturalnego koksu.

Czas Czas jest najmniej znaczącym czynnikiem uwęgiania. Jego działanie daje efekt jedynie Wtedy, kiedy ciśnienie i temperatura pogrzebania były znaczne. Przykładem może być Zagłębie Podmoskiewskie, którego węgle są wieku dolnokarbońskiego, ale ponieważ nie zostały dostatecznie głęboko pogrzebane, ich temperatura nie przekraczała 20 25°C. Pozostały W stadium miękkiego Węgla brunatnego aż do naszych czasów. Tak Więc czas odgrywa rolę tylko Wtedy, gdy temperatura jest Wystarczająco wysoka, aby wpłynąć na stopień uwęglenia. W takim wypadku Wpływ czasu jest tym Większy, im Wyższa była paleotemperatura.

7.    Na co wpływa temperatura pierwotna.

Paleotemperatura - czyli pierwotna temperatura, która działała na matę- riał organiczny na głębokości jego pogrzebania. Przyrost tej temperatury na każde 100 m głębokości nazywany jest paleogradientem. Współcześnie uważa się, że węgle kamienne powstały W stosunkowo niewysokiej temperaturze 100-150°C. 15

8.    Podział mikrolitotypów monomaceralnych

Mikrolitotypy monomaceralne Za mikrolitotyp monomaceralny (tab. 7) węgla brunatnego uważa się taką asocjację, w której jeden z macerałów występuje W ilości co najmniej 90%. Spośród ośmiu znanych mikrolitotypów monomaceralnych węgla brunat- nego większość jest reprezentowana przez dominujące macerały grupy humi- nitu.

Mikrolitotypy węgla kamiennego Pod pojęciem mikrolitotypu rozumie się mono-, bi-, lub trimaceralny utwór wyróżniony' pod mikroskopem w świetle odbitym w warstewkach lub soczew- kach o grubości równej lub wyższej niż 50 um. Mikrolitotypy identyfikuje się pod mikroskopem na podstawie oznaczenia budujących je macerałów w 20 punktach siateczki umieszczonej w okularze (patrz rozdz. Metody badawcze). W zależności od składu maceralnego wyróżnia się następujące rodzaje mikrolitotypów (tab. 12, 13,i 14); Zmodyfikowana systematyka mikrolitotypów jest aktualnie opracowywana W ramach ICCP. Mikrolitotypy monomaceralne Mikrolitotyp monomaceralny (tab. 13) jest zbudowany Z jednego macerału. Zasadą jest, że co najmniej 95% mierzonego pola (19 punktów siateczki pomiarowej) musi przypadać na ten macerał. Wyróżnia się tu następujące grupy 16 mikrolitotypów:

Witryt (fot. 9, 10) jest najbardziej pospolitą grupą mikrolitotypów W kar- bońskich Węglach kamiennych. Stanowi główny składnik węgla błyszczącego (Witrynu), pospolicie występuje także W klarynie. Mikroskopowo Widać go przede wszystkim W postaci grubych Warstewek zbudowanych z telokolinitu (kolotelinitu). Jego średnia zawartość W Węglach karbońskich waha się W gra- nicach 40-60%. W Węglach permskich Gondwany przeciętna zawartość Wi- trytu rzadko przekracza 50%. Genetycznie szerokie pasemka Witrytu należą do facji leśnej (rys. 16) i powstały z pni, korzeni i gałęzi roślin drzewiastych. Tworzeniu się Witrytu towarzyszył wysoki poziom Wody gruntowej. Liptyt (fot. 20) to rzadko spotykany składnik Węgli humusowych. Najczęś- ciej występuje W postaci dużych soczewek rezynitu, megaspor oraz jako sporangia W klarynie lub durynie, a także W postaci kolonii alg W Węglach sapropelowych. W większych ilościach jest związany z facją wód głębszych, słabo przewietrzonych, lub facją anaerobową (Węgle sapropelowe). Inertyt (fot. 21-24) ma przeważnie postać soczewek semifuzynitu, rza- dziej fuzynitu, czasem kolonii sklerotynitu. W Węglach Gondwany często spotyka się inertyt W postaci nagromadzeń inertodetrynitu. Fuzyty i semifuzyty karbońskich Węgli północnej hemisfery są zbudowane Z pirofuzynitów, pod- czas gdy przeważająca Większość macerałów budujących tę grupę mikro- litotypów W Węglach Gondwany to degrado(oksy)fuzynity i semifuzynity.

Grupa 1 np.

1.    Pojęcia : co to macerał, co to minerały epigenetyczne.    ^

Macerał - podstawowy wyróżnialny mikroskopowo składnik węgla, analogiczny do minerału w skałach nieorganicznych, lecz niemający formy krystalicznej i stałego składu chemicznego.

Materia mineralna epigenetyczna- powstaje w fazie geochemicznej na skutek wytrącania się jej z roztworów krążących w węglu. Występuje ona pomiędzy macerałami, wypełnia szczeliny, spękania w węglu może również wypełniać światła komórek w niektórych macarałach.

2.    Co się dzieje w fazie biochemicznej.

Faza biochemiczna - następuje nagromadzenie materii organicznej i częściowy jej rozkład (próchnienie, butwienie, torfienie i gnicie), decyduje ona o składzie petrograficznym danego

węgla. Kończy się ona w momencie przykrycia materii organicznej przez materią mineralną. 17 Faza biochemiczna Węgle tworzyły się z obumarłego materiału roślinnego osadzonego W środo- wisku wodnym. Bagna stanowiły naturalne rezerwuary dla akumulacji materiału roślinnego niezbędnego do ukształtowania się pokładów węgla.

Aby powstały i rozwijały się bagna węglotwórcze, konieczne było zaistnienie warunków (StacfTs Textbook, 1982) takich jak: 1) ewolucyjny rozwój flory, 2) odpowiedni klimat, 3) geograficzne i strukturalne ukształtowanie terenu.

Przy powstawaniu węgli kopalnych wydziela się dwie fazy: biochemiczną - polegającą na rozkładzie substancji roślinnej w procesach hydrolizy i utleniania, przy udziale organizmów żywych (bakterie,grzyby), dzięki której dochodzi do wzbogacenia się materiału roślinnego w pierwiastek węgiel, oraz geochemiczną - kiedy na przeobrażoną materię * przykrytą skałami osadowymi zaczynają oddziaływać wysokie ciśnienie i temperatura oraz rozpoczynają się procesy prowadzące do usunięcia składników lotnych (gazów) i koncentracji pierwiastka węgla.

3.    Do jakiej grupy należą dane macerały.

Macerały węgiel brunatny

Huminit

□    Tekstynit - widoczna budowa komórkowa

□    Ulminit - jednorodny ?

□    Atrynit - 1-10 mikronów, nieregularny kształt, podzielony porami

□    Densynit - dość duża wielkość, nieregularny kształt, widoczna porowatość

□    Korpohuminit - wyraźna owalna morfologia, od kilku do kilkuset mikronów, jaśniejszy od innych maceratów tej grupy

□    żelinit - gładki, jednorodny, wypełnia szczeliny, spękania

Liptynit najsilniejsza fluorescencja, najjaśniejsza barwa

□    sporynit - zamknięte, zdeformowane pętle

□    kutynit - długi, cienki, powyginany

□    rezynit - wypełnia światła komórek np. w tekstynicie, owalne, kuliste, ciemno-brunatne, pomarańczowe, fluorescencja jasnożółta do ciemnopomarańczowej

□    suberyn.it - budowa komórkowa, cienkie ścianki, silna fluorescencja, tabliczkowaty pokrój komórek, często wypełnione korpohuminitem

□    alginit - owalny, bochenkowaty o bardzo silnej fluorescencji

6