SCX 3200 140511232402

odchylana w dół przez zainstalowany bezpośrednio pod nią elektromagnes. W niektórych przypadkach stosuje się, dla lepszego działania, dwa elektromagnesy.

Elektryczna traktura znajduje niekiedy zastosowanie w organach o trakturze mechanicznej jako traktura pomocnicza. Może mieć to miejsce w wiatrowniach o specjalnym przeznaczeniu — na przykład w wiatrowniach dostarczających powietrze do piszczałek prospektowych lub do znajdujących się w prospekcie głosów językowych, tzw. trąbek hiszpańskich. Rozwiązania takie można przyjąć w wyjątkowych przypadkach za dopuszczalne.

Rys. 28 Elektryczna traktura gry w połączeniu z wiatrownią tonową

Ogólnie rzecz biorąc, należy unikać w organach łączenia kilku rodzajów traktury. Postępowanie takie ma natomiast pełne uzasadnienie w przypadku stosowania w jednym z manuałów dźwigni Barkera, a w innych mauałach traktury czysto mechanicznej. Dźwignia Barkera umożliwia bowiem wtedy korzystanie z połączeń klawiatur w sposób bardziej dogodny.

Rys. 29 Wiatrownia rejestrowa typu stożkowego w połączeniu z mechaniczną trakturą gry

b) wiatrownia rejestrowa — stosowana była sporadycznie już w XVIII wieku (chociaż powszechnie uważa się ją za wynalazek dziewiętnastowieczny). Na szerszą skalę wprowadził do budownictwa organowego wiatrownię rejestrową niemiecki organmistrz Eberhard Friedrich Walcker, twórca wielu słynnych instrumentów. Walcker rozpowszechnił wiatrownię rejestrowe w wersji tzw. stożkowej, nadając im nazwę „Kegellade“.

Wiatrownia rejestrowa składa się z komór dostarczających powietrze do poszczególnych głosów (rejestrów). Warto zauważyć, że podział wiatrowni przebiega w kierunku podłużnym, zaś w wiatrowni tonowej podział zachodził w kierunku poprzecznym. Komór jest w wiatrowni rejestrowej tyle, ile głosów znajduje się na wiatrowni.

Rys. 29 przedstawia przekrój wiatrowni rejestrowej w wersji stożkowej połączonej z mechaniczną trakturą gry. Oznaczenia: A — komory rejestrowe, B i C — kanały łączące komory rejestrowe z otworami, na których stoją piszczałki. D — kątowniki w trak-turze podnoszące stożki. Otwory w kanałach C blokowane są przez stożki pełniące rolę wentyli. Stożków jest w każdej komorze rejestrowej tyle, ile klawiszy. Stożków może być więcej niż klawiszy, jeżeli przewidziane są dodatkowe piszczałki wykorzystywane w tzw. połączeniach oktawowych. Stożki wpuszczające

61