skanuj0004

Praca u podstaw.

Wychowanie „nowego człowieka"

Jednym z głównych postulatów pozytywistów było podnoszenie poziomu oświaty wśród niższych warstw społecznych, zw łaszcza mieszkańców wsi. Miało to służyć nie tylko pod niesieniu poziomu gospodarowania, ale także zacieśnianiu więzi społecznych, budzeniu wzajemnego zaufania, poczucia wspólnoty. Dzięki owej pracy u podstaw społeczeństwo, „powiązane ściśle i organicznie", miało się „złożyć w jedno ciało ’, co było tęsknotą ca kiem zrozumiałą u kontekście tragicznych losów polskich powstań w XIX wieku.

Aleksander Kotsis Bez dachu, 1870

Pozytywistom bliska była idea wychowania „nowego człowieka ', które objęłoby wszystkie warstwy narodu. Za słuszne i pożądane uznawali wpajanie szacunku dla wiedzy, przekonania o wszechmocy nauki i poszanowania pracy. Praca bowiem - rozumiana jako sensowny, zaprogramowany trud w imię szlachetnych celów, była według pozytywistów głównym miernikiem wartości człowieka. To ona - a nie tytuły, godności mogła człowieka prawdziwie „uszłachcić" i uszlachetnić. Nowe wychowanie miało kształtować postawę szacunku dla wolności drugiego człowieka, posuniętą nawet do ograniczenia w tym celu wolności własnej (jednostki).'Miało leż kształtować przekonanie, ze każdy w społeczeństwie ma obowiązki i powinności do spełnienia.    .

W zaborze rosyjskim od lat 80. XIX wieku rozszerzało się tajne nauczanie, które objęło tysiące chłopów i robotników. Władze carskie nie zdołały stłumić tej ogromnej aktywności, która miała znaczny udział w kształtowaniu poczucia tożsamości narodowej.

Postaraj się zastąpić pojęcie pracy u podstaw innym określeniem wyrażającym jej istotę.

Które pojęcie praca organiczna czy praca u podstaw - wydaje Ci się szersze, ogólniejsze? Wyjaśnij, dlaczego.

Oceń ideały wychowawcze przyświecające pozytywistom pod względem ich dzisiejszej aktualności.

Tolerancja religijna

(...) W samej rzec/.y prześladowanie za przekonania wywołuje tylko albo bezowocne poświęcenie, albo też obłudę oraz utwierdzenie prześladowanych przekonań, tak jak lego dowodzą dzieje Żydów, którzy wtedy, gdy ich nikt nie przymuszał, często porzucali wiarę w Boga jedynego |...|, podczas prześladowań stale trwali przy wierze swoich przodków (...]. Nietolerancja więc żadnych pożądanych skutków przynieść nie może i zawodzi zupełnie szlachetnych zelotów¹. Przynosi ona korzyść tylko nikczemnikom, którzy na razie umieją z niej ciągnąć pożytki. Ogól zaś cierpi na tym. bo nietolerancja psuje ludzi zarówno prześladujących, jak i prześladowanych. ..Kiedy religię - powiada ks. Kołłątaj (...] uważa się za regule sumienia, należy ją tolerować i nie uciskać w żaden sposób, bo by inaczej psuł sic charakter człowieka, którego obyczaje zasadzają się na prawidłach przez niego przejętych, a głęboko przez wychowanie i nałóg w serce jego wpojonych". Nietolerancja, nic dozwalając być samodzielnym jednostce, jest też potężnym hamulcem postępu cywilizacji. Cywilizacja polega na ciągłej zmianie pojęć, a ponieważ prześladowanie występuje zawsze ze stanowiska pojęć ogólnie przyjętych i chce je uchronić od zmiany, więc w społeczeństwie nictolerancyjnym ani mowy o postępie być nie może.

Zatraca się w nim powoli męska dojrzałość, poczucie własnej siły i godności, pelnoletność umysłowa, rodzi się znikc/cnmicnic I...1. Przymus bowiem do myślenia według cudzej, choćby najlepszej, głowy, kucie w dyby umysłu, wmuszanic i torturowanie przekonań, jest moralnym zabójstwem |...|.

Ibit/u/uyj pr&konaA (l¹)]

l-l Odbieranie jakichkolwiek praw zdejmuje z sumień tych. których dotyka, odpowiednie im obowiązki, więc (...1 czyni ich do pełnienia obowiązków coraz bard/iej niezdatnymi. Wyłączanie spod praw skłania do ich wymijania, więc szerzy nieuczciwość, hipokryzję i podstepnośe. [...J Poniżanie wywołuje gwałtowną żądze wywyższenia się. nie przebic-rając w środkach. Wyodrębnianie, gardzenie, jakiekolwiek krzywdzenie budzi wzajemne nieci ocenienie się i nienawiść, czyli najsroższc /boczenia umysłowe. Na koniec ponad Wszystkie względy praktyczne wzbija się idea sprawiedliwości |...|, idea równości pomiędzy sobą wobec praw i obowiązków, będąca kamieniem węgielnym cywilizacji. (...) Najwspanialszym klejnotem tradycji naszej jest (...] ta epoka, w której /. najswobodniejszych i najenergic/niejszych ruchów publicznej myśli powstawały wyprzedzające l...| czas swój zjawiska politycznej i spólczesncj natury. Była wtedy tolerancja religijna, pozwalająca

Zeloci zwolennicy, fanatyczni wyznawcy.